Gŵyl Ddewi Penbedw....

Mi es i i ŵyl Ddewi Cymdeithas Cymry Birkenhead nos wener, noson a gafodd ei chynnal mewn gwesty hyfryd yn Wallasey. Roedd Ieuan ap Sion o Res y Cae, Sir y Fflint yn wneud yr adloniant, rhywun dwi'n cofio cyfarfod cwpl o weithiau draw yn y Llong Uchaf ym Mhagillt, tŷ tafarn lle trefnwyd sesiynau sgwrs anffurfiol ychydig o flynyddoedd yn ôl. Roedd y pryd o fwyd yn flasus iawn (ces i Draenogiad y Môr fel prif gwrs) a ches i gyfle am sgwrs efo nifer o'r pobl ar ein bwrdd (gan gynnwys fy mam), sawl ohonynt yn 'mewnfudwyr' o Gymru!! Roedd y rhan mwyaf o'r pobl yno'n Gymry Gymraeg, felly digwyddodd popeth trwy'r Gymraeg, ond roedd hi'n rhyfedd i glywed dwy ddynes ar ein bwrdd ni'n siarad Saesneg gyda eu gilydd, er roedd y dau ohonynt yn cyn-ddisgyblion Ysgol Glan y Môr, Pwllheli, ac yn siarad Cymraeg perffaith efo ni!

Ta waeth, roedd yr adloniant yn dda - mae gan Ieuan ap Sîon llais ardderchog a repetoire o ganeuon a straeon mewn sawl arddull - a ches i siawns am sgwrs efo un ddewr o'r dosbarth nos, sy'n mynychu'r Gymdeithas. Roedd 'na lond 'stafell o dua 60 yna, nifer go barchus yn ôl pob son. Blwyddyn nesa' mi fydd y Gymdeithas yn dathlu penblwydd hanner cant.

Pen draw y byd....

Y Cwn ar Draeth Tywyn ger Tudweiliog...

Dyni newydd dychweled o Langwnadl ar ôl cwpl o ddyddiau o dywydd arbennig o braf. Roedd y golygfeydd yn odidog wrth teithio lawr, gyda chopaoedd Eryri o dan eira o hyd, a'r awyr yn las Dydd mercher doedd neb arall ar draeth Tudweiliog, sy'n dipyn o wahaniaeth i'r ddiwrnod gaethon ni yna yn yr haf pan oedd hi'n annodd ffeindio lle i orwedd tywel!
Dydd iau gaethon ni dro hyfryd ar hyd Llwybr Arfordir Llŷn, yn dechrau o'r Rhiw a cherdded hyd at Penarfynydd. Nid yn bell mewn gwirionedd ond digon bell yn y gwynt main a chwythodd o'r Dwyrain. Ges i sgwrs difyr efo ffermwr lleol a wnaethon ni ddysgu llawer am pris ŵyn, a pham maen nhw'n ŵyna'n gynnar y dyddiau 'ma er mwyn fanteisio ar brisiau gwell! Diddorol iawn er dipyn o brawf i fy Nghymraeg! Ar ôl hynny mi wibiom ni draw i Blas Glyn y Weddw yn Llanbedrog am luniaeth a chfyfle i gynnesu o flaen tân y cyntedd, cyn mwynhau'r gwaith celf sy'n llenwi'r hen blasdy. Ges i sgwrs yn y Gymraeg efo un o'r wirfoddolwyr sy'n gwarchod y lle, a dysgais cryn dipyn am hanes yr adeilad ysblenydd.

am ddiweddglo...

Shane Williams yn rhoi halen ym mriw yr Alban....

Welais i erioed diweddglo mor gyffrous i gêm rygbi! Dyna Gymru yn dri pwynt ar ei ôl gyga dim ond eiliadau i fynd pan gafodd Lee Byrne ei faglu gan un o'r Albanwyr. Gafodd y Sgotyn ei anfon yn syth at y 'cell cosb' i ymuno ag un o'i gyd-chwaraewyr oedd yna'n barod. Dewisodd Gymru mynd am y pyst efo'r cic cosb, a thrwy hynny dod â'r sgôr yn gyfartal efo'r cloc yn troi'n goch. Digon teg meddyliais, rhaid bod yn hapus efo gêm cyfartal ar ôl perfformiad sâl gan Gymru fel y cyfriw, ond roedd 'na un droad arall yng nghynffon y gêm. Penderfynodd y dyfarnwr caniatau un gyfnod arall o chwarae. Gyda'r Albanwyr yn methu ffeindio'r ystlys efo'r cic ail-ddechrau, mi ddaeth Cymru ar eu holau efo mantais dau ddyn, ac ar dân eisiau cadw'r pêl yn fyw. O fewn munud neu lai, dyna'r pêl yn ffeindio dwylo Shane Williams o flaen y pyst. Roedd Stadiwm y Mileniwm yn ferwi drosodd wrth iddo fo groesi'r llinell cais gyda braich yn yr awyr cyn glanio'r pêl i selio buddugoliaeth bythgofiadwy, ... am ddiweddglo i gêm rygbi!

Glyn Dŵr

Derbyniais fy ngopi ail-law o 'Owain Glyndŵr, Trwy ras Duw Tywysog Gymru' trwy'r post bore ddoe. Mae'r llyfr newydd ei gyfieithu i'r Saesneg, ac er bod y fersiwn Cymraeg gwreiddiol allan o brint (ar hyn o bryd), llwyddais gael hyd i gopi trwy Amazon.

Dwi ddim yn person darllen hanes fel arfer, ond darllenais adolygiad mor ffafriol am y llyfr bach hwn, penderfynais roi gynnig arno. A dweud a gwir, pe taswn i ddim wedi darllen amdano, ni faswn i wedi edrych arno'n ddwywaith, mor sal ydy golwg y clawr, yn nhraddodiad y wasg Cymraeg...! Ond wedi ei brynu o, ro'n i ar dân eisiau ei ddechrau, a ches i ddim fy siomi wrth wneud. Dyma lyfr bach gwych, sy'n dod â'r hanes i gyd yn fyw mewn ffordd crefftus a gafaelgar. Cyn ei farwolaeth yn 2005, roedd yr Athro Rhys Davies yn un o'r prif arbennigwyr yn hanes y canol oesoedd, ac y prif awdurdod mae'n debyg ar Glyn Dŵr. Ges i fy synnu a dweud y gwir, bod rhywun mor ddysgedig, ysgolhaig uchel ei barch yn sgwennu llyfrau gaiff unrhywun ei fwynhau, ond dyna be' wnaeth o. Dwi wedi darllen bron hanner o'r 138 tudalen heddiw! a credwch chi fi, dyna camp go iawn i mi, ac yn prawf bod y llyfr yn andros o ddarllenadwy.

Dim ond gobeithio ydwi bod Y Lolfa yn gwella'r clawr ar gyfer yr argraffiad nesaf, er mwyn dennu mwy o ddarllenwyr ato!

Damcaniaethau Cydgynllwyno'n fyw ac yn iach....

Daliais ychydig o raglen Y Byd ar Bedwar heno, yr un i wneud ag achos Bryn Fôn a'r ymgyrch llosci tai haf rhai hugain mlynedd yn ôl. Mi gafodd y canwr/actor poblogaidd ei arestio a'i ddal am drydiau ar amheuaeth o gael cysylltiad efo'r mudiad cyfrinachol 'Meibion Glyndŵr'. Doedd dim sail i'r cyhuddiad yn ôl Bryn Fôn, ond mae un ddamcaniaeth yn cyfeirio at eiriau un o'i ganeuon (Meibion y Fflam!) er mwyn esbonio gweithred yr heddlu, hynny a phecyn amheus a gafodd ei canfod tu mewn i wal ar dir ei gartref ger tŷ ei deulu.

Erbyn hyn mae rhai o bapurau'r achos wedi cael eu trosglwyddo i Bryn Fôn, er mwyn iddo fo geisio clirio ei enw, a phrofi a gafodd o ei fframio gan 'y glas'. Ond efo'r mwyafrif o'r papurau sydd wedi eu rhyddhau o dan 'pen du y sensor' (rhag ofn iddyn nhw datgelu tactegau'r heddlu!!), does fawr o bwrpas iddynt cael eu ryddhau o gwbl. Yn ôl arbennigwr yn y maes 'rhyddid i wybodaeth cyhoeddus', mae 'na siawns y geith mwy o'r cyfrinachau eu datgelu wedi apêl, ond pwy a wir!

Ta waeth, mi es i ar wefan S4Clic heno 'ma er mwyn dal gweddill y rhaglen ond doedd dim cip o'r rhaglen yma o gwbl, dim ond y rhaglen o'r wythnos diwetha...?
Tybed os mae 'na gydgynllwyn o hyd!? neu falle dim ond gwefan S4C sy'n araf...

llyfrau....

Ar ôl i mi orffen Tonnau Tryweryn ddoe, dwi'n chwilio am rywbeth arall i ddarllen (ar wahan i hunangofiant Malcolm Allen sy'n cadw fi cwmni yn ystod amseroedd paned yn y gweithdy). Dwi wedi darllen adolygiadau 'cymysglyd' o 'Naw Mis' gan Caryl Lewis (un o'r lyfrau ro'n i'n ystyried prynu), ond a dweud y gwir mae faint y llyfr hon yn ddigon i godi ofn ar ddarllenwr 'rhan amser' fatha fi! Llyfr arall dwi'n meddwl prynu yw 'Chwilio am Sebastian Price' gan Tony Bianchi, awdur a gafodd ei eni'n Northumberland darllenais yn ddiweddar!

Clywais son am lyfr arall sy'n fy ymddiddori, neu ddylswn i ddweud cyfieithiad Saesneg ohoni, sef un am Owain Glyndŵr gan yr hanesydd R.R. Davies. Mae'r fersiwn gwreiddiol 'Owain Glyndŵr, Trwy Ras Duw Tywysog Cymru' allan o brint ar hyn o bryd, ond llwyddais dod o hyd i gopi ail-law am £2.95 diolch i Amazon, ac yn ôl e-bost derbyniais heno mae hi wedi cael ei 'shipio' yn barod.

Rhagfarn dros paned.....

Ges i fy nghythruddo heno yn y coleg wrth ciwio am goffi! Dyna un o'r dosbarth yn sgwrsio efo boi o un o'r dosbarthiadau eraill (dwn i ddim pa un), rhywun ei fod yn gwybod cyn ymuno â'r cwrs, o'r hyn a glywais. Roedd y boi arall yn gofyn i Karl (o'r dosbarth Cymraeg) pa iaith oedd o'n astudio, ac wrth glywed mai Cymraeg yw'r iaith honno, mi aeth o yn ei flaen i ddweud ei ddweud am y Gymraeg mewn ffordd mor anwybyddus, gan cynnwys pob un ragfarn gei di glywed dan yr haul am yr hen iaith hon:

"The Welsh say their's is the oldest language in the world (!!), so how come they haven't got a word for Policeman?" ac wedyn "Oh yes of course they have, it's 'Pleesmon'", wedi ei dweud mewn acen gwael Cymreig. Mi aeth o yn ei flaen yn yr un modd am ychydig, efo Karl druan yn fud o dan yr ymosodiad geiriol ar ei ddewis o iaith, ac heb fy ngweld i'n sefyll tu ôl iddynt yn anffodus. Er o'n i'n dyheu camu mewn i'w 'achub', do'n i ddim eisiau codi embaras ar Karl.

Ar ôl i mi fynd i eistedd efo gweddill y dosbarth dyma Karl a'i 'gyfaill' yn dod draw, a chlywais y boi'n dweud "Is this your Welsh class?" wrth iddo sbio'n angredadwy ar y deunaw ohonyn ni'n eistedd mewn cornel yn lolfa y 'chweched dosbarth'. "Yeah" meddai Karl "it's a good size group isn't it", wrth i'r boi uchel ei gloch dychweled i'w ddosbarth o... sy'n lot llai ar ran faint!!

Marc ac Expenses...

O bryd i'w gilydd mi awn ni i'n M&S lleol i brynu bwydydd. Mae gynnon ni dueddiad i feddwl efallai bod yr hyn wnawn ni brynu yno o safon gwell rhywsut (er braidd yn drud) o gymharu i'r archfarchnadoedd cyffredinol, dwn i ddim. Mi gafodd y teimlad hynny ei gadarnhau gan gyfaill oedd yn arfer gweithio fel 'gwyddonydd bwydydd' efo'r cwmni.

Ond clywais ddarn ar y newyddion heno y bydd yn wneud i mi ailfeddwl bod yn cwsmer 'Simply Food' o gwbl... mae gan M&S rhywun newydd wrth y llyw, sef boi o'r enw Marc Bolland, cyn bos Morrisons. Mi gafodd Bolland ei 'ben-hela' gan M&S, ffaith sy'n golygu fydd rhaid iddynt talu iawndal sylweddol i Morrisons, yn ogystal a chynnig cyflog enfawr a phob math o opsiynau cyfrandaliadau a 'fanteision' eraill iddo. Yn ôl amcancyfrifon y cyfryngau mae gynno fo fodd o ennill £15 miliwn yn ei flwyddyn cyntaf efo'r cwmni enwog!

Dwn i ddim amdanat ti, ond dwi'n methu gweld o le, ar wahan i'n pocedi ni, mae'r holl arian yno'n dod. Fydda i'n meddwl dwywaith cyn gwario gormod yna'r tro nesa..