29.10.09

ynganu a chanu.....

Dwi newydd gwylio rhaglen gwleidyddiaeth y BBC 'Question Time', a ddigwydd bod yn cael ei darlledu o Landudno heno. Dwn i ddim o le mae'r rhaglen yn ffeindio'r cynulleidfa (faswn i wedi disgwyl iddo gynhyrchioli etholaeth yr ardal) ond prin clywon ni acenau y Gogledd ymhlith y cyfranwyr o'r llawr. Ond ta waeth am hynny, yr hyn wnaeth wir yn fy ngwylltio oedd clywed Ysgrifenydd Cymru'r Wrthblaid, sef Cheryl Gillan (yr un wnaeth hawlio arian am fwyd cwn ar ei threuliau swyddogol!) yn mynnu dweud 'landudno', a hithau yn Cymraes o 'Landaf'!! Maen digon posib fasai'r rhan helaeth o'r cynulleidfa'n ynganu enw'r dref yn yr un modd, ond llwyddodd hyd yn oed y Dimbleby (dwi byth yn cofio pa un sy'n wneud pa raglen) oedd yn y cadair parchu'r ffordd 'Cymreig' o swnio'r enw... sawl waith.

Ges i fy atgoffa o'r Ysgrifenydd Cymru toriaidd John Redwood druan yn ceisio canu'r anthem tra fynychu rhyw achlysur swyddogol flynyddoedd yn ôl, sydd wrth cwrs ar gael ar YouTube erbyn hyn

26.10.09

Up....

Mi aethon ni fel teulu i weld ffilm Pixar newydd, sef UP dros y penwythnos, a wnaethon ni i gyd yn wir ei mwynhau (er mae'n cryn amser ers i ni weld cartŵn yn y sinema). Roedd y perfformiad yn un 3D, felly roedd gan bawb golwg 'Joe90aidd' wrth i ni eistedd yn eiddgar yn eu sbectol arbennig a ddarparodd efo'n tocynau, golygfa wirioneddol o ryfedd. Mae'r effeithiau 3D wedi gwella'n aruthrol ers dyddiau gynnar y technoleg arbennig 'ma mae'n siwr. Y ffilm cyntaf dwi'n cofio gweld yn yr arddull hon oedd Jaws 3D, sef y trydydd yn y cyfres (ac yr un gwanaf ar ran stori), ond ffilm nad oedd unrhyw fath o effeithiau arbennig yn mynd i'w achub.

Heb os nac onibai mi fasai UP wedi bod yn ffilm da heb y 3D, ond mae'r effaith arbennig yn ychwanegu at y profiad cinematic am wn i. Mewn rhannau wnes i dynnu fy sbectol er mwyn gorffwys fy llygaid ychydig, ac roedd y stori yn dal i gadw fy sylw, er roedd y llun yn fymryn yn aneglur heb dy sbectol. Ar ôl cyfnod wrth rheswm mae rhywun yn dod i arfer efo'r effaith 3D, er mae'n andros o effeithiol rhaid i mi ddweud. Ond ffilm clyfar a theimladwy yw UP, un i'r teulu gyfan i fwynhau, sdim ots faint o ddimensiynau mai dy sinema lleol yn ei gynnig!

25.10.09

Blogiau dwi'n eu dilyn...

Dwi'n ceisio darllen cymaint â phosib o flogiau eraill fy mod i'n eu dilyn, yn enwedig rheiny gan ddysgwyr eraill. Ond dros y cwpl o wythnosau diwetha dwi heb weld llawer o bostiau newydd yn ymddangos ar y rhai sydd ar y rhestr fer 'na, ar y dde --> ar wahan hynny yw i flog Junko sydd a rhywbeth i'n ymddiddori nifer o weithiau pob wythnos fel arfer :)

Wrth cwrs mae blogio'n rhywbeth anodd i wasgu mewn i'n bywydau brysur, a dwi'n yr un mor euog o esgeuluso'r blog hyn (ac eraill) o bryd i'w gilydd. Felly er mwyn gwneud mwy o gyfleuoedd i mi ddarllen blogiau eraill, dwi'n bwriadu ychwanegu at y rhestr yna, a thrwy hynny cynyddu y siawns i mi sylwi ar bostiau newydd fy nghyd-flogwyr! Dwi wedi dechrau efo Llais y Dderwent, blog dwi wedi darllen o'r blaen gan Jon o swydd Derby, ond un wnes i faglu drosti unwaith eto heno, tra crwydro trwy bostiau Junko ..diolch!

21.10.09

Cymhlethdod y Gymraeg?..

Pam yw'r gorffenol mor gymhleth yn y Gymraeg, a pha ffordd o'i mynegi yw'r un gorau/cywir i ddysgu? Dyna be' sy wedi bod yn fy mhoeni ers i'r gwers diweddaraf nos fawrth!

Dyni wedi bod yn canolbwyntio ar y gorffenol ers i ni ddychweled am y tymor newydd, ac mae'r modd sy'n cael ei defnyddio yng Nghwrs Mynediad (fersiwn y Gogledd) yw 'wnes i hon' a 'wnes i'r llall' ar wahan i'r ferfau 'mynd', 'cael', 'dod' ac wrth rheswm 'wneud' (wel nid 'wrth rheswm' mewn gwirionedd... am fod 'wnes i wneud' yn cael ei defnyddio trwy'r amser gan rai Gymry Cymraeg). Mi ddefnyddion ni ddefnydd oddi ar wefan S4C i ddysgwyr yn ystod y noson, sef gweithgaredd i ddysgwyr sy'n dangos sleidiau o un o sioeau y sianel efo testun yn gweddu i lefel a thafodiaith penodol (dewisiais mynediad/gogledd) ac yno mae nhw'n ffurfdroi'r ferf (conjugate) er mwyn ffurfio'r gorffenol. Pob hyn a hyn dyni'n gwylio clip o'r Big Welsh Challenge' yn y dosbarth, ac wrth cwrs yna mae ffurf arall (sef 'wnes i fynd','wnes i ddod') yn cael ei defnyddio.

Dwi heb meiddio crybwyll 'ddaru' eto, er dyna be' mae nhw'n sicr o glywed o bryd i'w gilydd yn y Gogledd. Ac rhaid cyfadde, pan ymddangosodd 'Bu farw' ar y 'sioesleidiau' S4C, ro'n in methu esbonio'r ffurf yno o gwbl. ar wahan i gadarnhau 'died' yw'r ystyr.

Yr unig peth call ro'n i'n gallu dweud wrthynt oedd: mae'n rhaid i'r dysgwr dysgu un ffordd o ddweud rhywbeth (i ddechrau), tra ceisio dysgu'n fras y ffurfiau eraill er mwyn eu deall o leiaf. Dwi'n siwr fy mod i'n addasu'r iaith dwi'n ei siarad er mwyn ceisio ennill teimlad o ffitio mewn. Tasai pawb o fy ngwmpas yn dwedu 'wnes i wneud', wel 'wnes i wneud amdanhi' 'swn i'n dweud!

Wrth cwrs, nid 'darn o gacen' yw'r gorfennol yn Saesneg mae'n siwr, a dwi'n gweld y ffordd a ddenyddwyd yng 'Nghwrs Mynediad' llawer haws na'r ffordd 'ar hap' a ddysgais i, ar ran siarad ar lafar o leiaf.

15.10.09

Shotolau, siwts cragen a thelyn y clerwr....

Mae'n hen gellwair bod S4C yn ail-ddarlledu eu cynhyrch tro ar ôl tro er mwyn llenwi'r sianel digidol. Erbyn hyn mae nhw wedi pecynnu rhai o'r rhaglenni hynny o dan yr enw Yr Awr Aur, ac mae delwedd bach o hen deledu yn nghornel y sgrîn yn dy rybuddio mai 'clasur' S4C sy'n cael ei dangos, rhag ofn i ti poeni bod ffasiwn Cymru 2009 ychydig ar ei ôl!

Welais ryfedd o raglen o'r 70au/80au un ddiwrnod (dwi ddim yn sicr pa ddegawd yn union) o'r enw Shotolau, efo dillad, jôcs a chwerthin ffug yr un mor ryfedd a'u gilydd. Ond ddoe welais i un arall yn 'yr awr aur' o'r enw Hel Straeon, rhaglen cylchgrawn oedd yn cael ei ffilmio'r tro yma yn swyddfeydd 'Golwg', ar achlysur cyhoeddiad rhifyn cyntaf y cyfrol wythnosol. Ar yr un un raglen welsom ni stori o farchnad Llangefni, am glerwr (cerddor yr heol) ifanc yn canu ei delyn celtaidd, efo ambell i siopwr mewn 'siwt cragen poli-ester' yn edrych yn synn ar yr olygfa o flaen ei lygaid. Ymddangosodd rai fel petai ryw atgof pell wedi cael ei cynhyrfu yn nyfnder eu isymwybod, rhyw gysylltiad i'r hen wlad, gwlad beirdd a chantorion, wrth i Twm Morys eu diddanu gyda ei alawon a'i lais hudol. Erbyn hyn bardd plant Cymru yw Twm Morys, a mae'n siwr ni welwch chi gymaint o bolyester ar strydoedd Ynys Môn (gobeithio), ond braf oedd gweld yr hanes yn cael ei ail-ddarlledu.

11.10.09

Y resort olaf....


Mi aethon ni i weld y sioe cerdd 'Cabaret' dydd sadwrn, mewn theatr lleol sydd newydd cael ei ail-adeiladu. Y Floral Pavilion, New Brighton yw'r theatr mwyaf yng Nhgilgwri, wel yr unig theatr go iawn mewn gwirionydd, sydd yn ei newydd wedd yn fath o 'variety theatre' ar lan y mor, ac erbyn hyn un sy'n gallu denu (unwaith yn rhagor) sioeau ac artistiad o safon.

Ar un pryd roedd New Brighton yn resort poblogaidd iawn, ei thraeth aur, atyniadau, y pwll nofio awyr agored mwyaf yn Ewrop, tîm peldroed y pedwaredd cynghrair a thŵr oedd y strwythyr talaf ym Mhyrydain yn denu miloedd ar filoedd ar y llongau fferi o Lerpwl a thu hwnt. Yn anffodus mi gafodd y tŵr ei dynnu lawr cyn ail rhyfel y byd, a diflannodd y tywod i bob pwrpas ar ôl i'r awdurdodau codi amddiffyniad y mor concrît hyll, a chafodd y pwll nofio ei dymchwel ar ôl i storm enbyd tanseilio'r sylfeini ym 1990. Mi aeth New Brighton reit i lawr, yn serenu fel 'The Last Resort' mewn sioe celf a llyfr ym 1985.



Ond o'r diwedd mae 'na hadau gobaith yn dechrau tyfu, ac efo'r theatr newydd a chanolfan cynhadleddau drws nesaf bellach ar agor, mae golwg y lle wedi gwella am y tro cyntaf ers degawdau.

Roedd y cynhyrchiad yma o 'Cabaret', yn serenu Wayne Sleep a Siobhan Dullon, actores wnaeth orffen yn ail ar ôl Connie Fisher yn y cystadleuaeth i ffeindio 'Maria'. Mae Sleep yn gwybod sut i chwarae cynulleidfa, a sut i chwerthin ar ei ben ei hun (am y ffaith mai ei ddyddiau dawnsio wedi dod i ben mwy na lai), ac mae gan Siobhan llais ardderchog, felly roedd hi'n cynhyrchiad gwerth ei weld, ac mae'n pwysig cefnogi llefydd lleol, er mae'n mor hawdd pigo draw i theatrau Lerpwl,

9.10.09

Gwthio'r Ffin.......



Mi holodd un o'r dosbarth nos y llynedd os oedd penrhyn Cilgwri erioed wedi bod yn rhan o Gymru, cwestiwn da ac i fod yn onest un nad oeddwn wedi ystyried o ddifri cyn i'r noson honno. Mae'n dibynnu am wn i ar sut yn union mae rhywun yn diffinio 'Cymru' ("When was Wales?" gofynodd Gwyn A Williams yn nheitl ei lyfr), ac wrth cwrs ar hanes y ffin troeog sydd gynnon ni heddiw, ffin a gafod ei cadarnhau o dan y Deddfau Uno rhwng l536 a 1543

Ta waeth, ges i fy atgoffa o'r trafodaeth unwaith yn rhagor gan llun a ymddangosodd yng nghylchgrawn Barn mis hydref, un sy'n cynhyrchioli mewn paent (dwi'n meddwl) gweledigaeth Owain Glyndŵr i ymestyn ffiniau ei wlad i gynnwys siroedd y gororau, o Lannau Mersi yn y gogledd i aber Hafren yn y De, gan cynnwys llefydd fel Caerwrangon, ac yn bendant Cilgwri. Yn sicr, nad oedd y Gymraeg neu'r Cymry (fel heddiw!) yn cyfyngedig i diroedd i'r gorllewin o'r ffin, ond gafodd penrhyn Cilgwri ei coloneiddio gan Lychlynnwyr o Iwerddon yn y degfed canrif, ac roedd y sacsoniaid wrth cwrs wedi cyraedd cyn hynny. Felly yng nghyfnod Glyndŵr prin fyddai llawer o boblogaeth gwasgaredig Cilgwri wedi teimlo fel Cymry tybiwn i. Ond pe tasai Glyndŵr wedi ennill y 'dadl' pwy a wir, gallai Cilgwri wedi bod yn rhan o Gymru, a ninnau'r 'Cilgwriaid' yn Gymry go iawn!?

7.10.09

dosbarth heno...

Mae'n peth da gweld criw o bobl dechrau dod ymlaen a'u gilydd, fel welais yn y dosbarth yr heno 'ma. Roedd 'na gwpl o wynebau newydd yna heno i chwyddo'r dosbarth yn bellach (hyd at 19 dwi'n meddwl), a doeddwn i ddim wedi cael llawer o amser i ddarparu cynllun dosbarth, felly ro'n i braidd yn nerfus wrth cyraedd yr ysgol.

Yn gynnharach yn y dydd ro'n i'n helpu ffrind ffitio pâr o ddrysau ar eglwys lleol, jobyn roedd rhaid iddyn ni ei orffen mewn ddiwrnod, am nad oes modd gadael yr eglwys heb ddrysau ar glo neu ddi-wydr. Felly ffeindiais fy hun heb lawer o amser i fynd trwy fy mhethau Coleg cyn gadael.

Dweud y gwir, ni ddylswn i fod wedi poeni. Mi basiodd y gwers mewn chwinciad, ac yn y pendraw ro'n i'n strwglo gorffen cyn hanner wedi wyth. Mi anfonais y dosbarth ar daith o amgylch yr ystafell tua wyth o'r gloch, er mwyn dod o hyd i enwau eu cyd-dysgwyr a dweud 'sut dach chi'. Anghofiais pa mor hir gallai gweithgareddau o'r fath para! ond roedd hi'n braf clywed pawb yn gwneud eu gorau... ac yn mwynhau hefyd.

5.10.09

Cerys yn cyrraedd yr uchelfannau....


Mi ddisgynodd jiffy bag ar lawr y cyntedd y bore 'ma efo clec addawol. Mi rwygais y cwydyn melyn ar agor yn eiddgar i ddatgelu copi o albwm newydd Cerys Matthews (neu ddylwn i ddweud y fersiwn Cymraeg ohoni, ac un wedi ei arwyddo hefyd!}. Mae gan 'Paid Edrych i Lawr' swn llawn, melfedaidd, melotronaidd hyd yn oed mewn rhanau, gydag elfen cryf o swn o'r chwedegau yn perthyn iddi. Ond wedi dweud hynny, nid casgliad o gameuon sy'n edrych yn ôl yw hyn, mae'r cyfuniad o lais unigryw Cerys Matthews, a'i dawn fel cyfansoddwraig gwreiddiol, yn gwneud i'r albwm swnio'n ffres a chyfoes, nid cerddoriath retro yw hyn. Mae Cerys yn ei hanterth yn canu harmoniau di-ri ar rai o'r traciau, tra ar eraill cawn ni ei chlywed yn llefaru hanes y cân bron, cyn newid gêr a hedfan i uchelfannau ei llais swynol.

Dyma albwm gwahanol, llawn amrywiaeth, ac un sydd tebyg o dreulio cyfnod golew yn chwaraewr CD y car (meincnod fi). Ond mae 'na un cwestiwn sy'n fy mhoeni... Baswn i wedi ei brynu, pe na fasai'r albwm wedi ei rhyddhau yn y Gymraeg? Dwn i ddim yw'r ateb. Wnes i ddim prynu yr albwm cyn hyn (dim ond ar gael yn Saesneg), er i mi glywed a licio ambell i drac. Ond dwi'n falch ei bod hi wedi ymdrechu gwneud yr albwm hwn ar gael yn y Gymraeg, rhywbeth wnaeth tynnu fy sylw yn sicr.

G.Ll. Os ti eisiau copi wedi ei arwyddo, prynwch eich copi trwy'r dolen ar ei gwefan swyddogol.

4.10.09

Gêm i anghofio...diwrnod i gofio....

Mi aethon ni draw i Wrecsam dydd sadwrn i wylio'r clwb pel-droed yn herio Salisbury (ie,pwy!!) yn uwch cynghrair y Blue Square, neu'r 'Conference'. Anrheg penblwydd wyth deg fy nhad oedd hi, pecyn 'hospitality' yn cynnwys pryd o fwyd yn y Bamford Suite cyn i'r gêm ac wedyn sêt yn y blwch 'egseciwtif' i weld y gêm. Rhaid i mi ddweud roedd y croeso a'r hopitality yn ardderchog efo pryd blasus iawn a gweinyddesion cyfeillgar ac 'astud' yn edrych ar ein ôl, a chawsom y gyfle i ddychweled i'r 'suite Bamford' am baned hanner amser, ac i wylio seremoni 'charaewr y gêm' ar ôl i'r chwarae hefyd. Mi ddarparwyd pêl wedi ei arwyddo gan y tîm ar ein rhan hefyd, er mwyn i fy Nhad mynd adre efo rhywbeth i'w atgofio o'r achlysur.

Yn anffodus, yr unig drwg yn y caws oedd y pêl-droed, sef gêm ddiflas tu hwnt efo'r cochion yn colli 1-2, ac yn sgîl hynny yn cyrraedd gwaelodion y 'Blue Square Premier', ac i fod yn onest mewn trafferth go iawn. Mi ddiflanodd hyder y tîm yn ystod yr hanner cyntaf wedi i'r ymwelwyr cipio dwy gôl haeddianol cyn yr hanner awr. Siwr o fod gafodd chwaraewyr Wrecsam eu 'bolycio' yn ystod yr egwyl, ond wnaeth hynny ddim fawr o wahaniaeth wrth i Salisbury bygythio troi dau yn dri. Ond gwella oedd yr hanes ar ôl i gyfnewidiad dwbl efo hanner awr cwta i fynd. Mi drodd Wrecsam i dîm bygythiol ac ar ôl iddyn nhw cael un gôl yn ôl, mi ddylsen nhw wedi dod yn cyfartal efo nifer o gyfleoedd da yn cael eu gwastraffu, a Salisbury yn wneud fawr o ddim i fygythio gôl y tîm gartref. Ond sdim ots am y pêl-droed, mi gafodd fy nhad a ninnau diwrnod da a phrofiad gwahanol o wylio pêl-droed, mi fydd hi'n anodd dychweled i'r hen drefn o giwio i wasgu trwy'r tyrnsteils tybiwn i!

1.10.09

Mae'r tymor wedi cychwyn...

Mi ddechreuodd y dosbarthiadau nos yn go iawn yr wythnos yma, gyda flwyddyn dau ar nos fawrth a flwyddyn un neithiwr. Roedd hi'n braf gweld bron i gyd y criw o'r llynedd yn eu hôl, ond wrth i mi pigo allan i fynd i'r swyddfa mi welais un o'r criw yn eistedd mewn canol dosbarth David drws nesa, sef flwyddyn tri. Wrth i mi ddangos fy wyneb iddo fo er mwyn ei gyfeirio at y stafell cywir, a dyma fo'n dweud ei fod wedi symud i fyny lefel.. Gwych! Mi wnaeth Michael ymuno â'r dosbarth hanner ffordd trwy'r flwyddyn, ac mae o wedi bod yn dilyn cwrs Prifysgol Agored ynghyd â dosbarth nos fi, a mi fynychodd ysgol haf hefyd. Dwi'n falch felly ei fod o wedi cael y gyfle i symud i ddosbarth a fydd yn fwy addas i'w gallu, ac sy'n ei alluogu cadw mewn cyswllt a gweddill y criw. Yn ystod yr egwyl mi ddaeth o draw i ddweud hylo wrth pawb a dyna ni'n mwynhau detholiad o gagennau 'gwaith llaw'(diolch i Wendy). Wrth rheswm roedd 'na ychydig o dynnu coes am y 'ffaith' dim ond am flwyddyn dau oedd y cacennau i fod!

Nos fercher, mi ges i fy nghyfarch gan for o wynebau newydd, un deg saith dwi'n meddwl, sef y flwyddyn un newydd. Ro'n i wedi anghofio faint o ofn sy'n dod â'r wythnos cyntaf, ac ro'n i wedi bod yn hedfan o amgylch y lle, yn trio gwneud y llungopio ar beriant oedd yn diethir i mi, ffindio pethau fel marcwyr byrddau gwynion, ac yn gweithio allan sut i danio'r sgrîn rhyngweithredol, neu'r 'interactive whiteboard', fel mae nhw'n cael eu galw. Yn y pendraw mi drefnais fy hun jysd mewn pryd, a llwyddais gwneud swyddogaeth iawn-ish o'r noson sy'n 'sesiwn blasu' i'r cwrs. Treuliom ni hanner y gwers yn mynd trwy'r wyddor, ac wedyn mi aethon ni ar daith dychmygol lawr y A55 yn ceisio ynganu'r enwau oedd yn ein wynebu ar hyd y ffordd. Erbyn y diwedd roedd pobl yn dechrau rhoi cynnigion ar yr ynganiadau oedd yn arwydd addawol am wn i, gawn ni weld..