30.8.11

Ymweliad criw Wedi7....

Mi fydd y darn am Amgueddfa Lerpwl a recordwyd heddiw yn cael ei ddarlledu nos iau rwan.

Mi aeth pethau yn olew yn y bon, gyda finnau, Mam a Dr D Ben Rees yn recordio darnau bach ar ben ein hunan, yn ogystal ag ambell i 'shot cyffredinol' o'r tri ohonon ni'n trafod a phwyntio gyda'r cyflwynydd Gerallt Pennant.  Roedd yr amgueddfa'n brysur ofnadwy ac roedd o'n annodd canolbwyntio ar adegau, ond chwarae teg i Gerallt a'r criw ffilmio, mi wnaethon nhw ymdrechu gwneud pethau yn ddigon hwylus i ni.

Mam yn trafod ei chyfweliad efo Gerallt Pennant


Gewch chi weld y canlyniad nos iau ar Wedi7....

27.8.11

Wedi 7 yn dod i Lerpwl...

Ar ôl i ni ymweld ag amgueddfa newydd Lerpwl yr wythnos diwetha, penderfynais gysylltu â'r rhaglen cylchgrawn Wedi7 (sy'n gofyn i ti wneud ar eu gwefan, os oes gen ti rywbeth o ddiddordeb i rannu). A dweud y gwir o'n i wedi anghofio am yr e-bost a ddanfonais erbyn yn i mi dderbyn galwad ffôn gan Gwyn Llywelyn dydd Mercher. Roedd Gwyn (sy'n gwneud gwaith cynhyrchu o hyd, ar ôl rhoi ei het cyflwynydd yn y to cwpl o flynyddoedd yn ôl) yn awyddus i glywed am yr Amgueddfa a'r arddangosfa 'Our City Our Stories' (rhan ohono sy'n adrodd hanes Cymru Lerpwl)' ac hefyd i wneud darn amdano.
 
Yr arddangosfa yn Lerpwl
Felly bore mawrth mi fydda i'n pigo draw i Lerpwl i gwrdd â chriw Wedi7, 'curator' yr amgueddfa, Gerallt Pennant, Ben Rees (yr arbennigwr sy'n rhoi cyngor i'r amgueddfa ar bethau Cymreig) a fy Mam - sy'n gallu cynnig safbwynt Cymraes lleol. Mi fyddan nhw'n recordio darn efo ni i fynd allan ar yr un noson, a gobeithio rhoi argraff o'r hyn sydd gan yr amgueddfa i gynnig yn gyffredinol, yn ogystal â'r cysylltiadau Cymreig. Dwi'n edrych ymlaen at gyfle arall i gael gweld ar yr adrodd gwych 'ma, ac wrth gwrs cyfarfod â phawb arall!

21.8.11

Trysor newydd i Lerpwl...

Mi aethon ni ymweled ag Amgueddfa newydd sbon Lerpwl yr wythnos yma, a gaethon ni amser gwych.  Mae gan Lerpwl nifer o amgueddfeydd ardderchog, gan gynnwys un am hanes arforol (maritime) y ddinas, ac un am ei chysylltiadau dywyll â chaethwasiaeth.

Amgueddfa newydd Lerpwl


  Mae'r un newydd, sy'n sefyll rhwng y 'Three Graces' a Doc Albert, yn canolbwyntio ar y ddinas ei hun ac yn cael ei alw 'The Museum of Liverpool'.  Mae pensaeriaeth yr adeilad yn drawiadol er mae o wedi achosi cryn ddadlau (yn bennaf gan ei fod yn gymydog i adeiladau enwog ac hanesyddol), ond rhaid cofio wnaeth codiad yr adeilad 'Liver' peri cryn ddadlau hefyd, a hynny tua canrif yn ol bellach!

Ges i sypreis braf hefyd ar ddarganfod rhan bach o'r arddangosfa sy'n dilyn hanes Cymry Lerpwl, ar gyfraniad a wnaethpwyd ganddynt dros dau canrif a mwy yn y ddinas. Mae 'na lun o'r capel Cymraeg cyntaf a sefydlwyd yn y ddinas, a llun a dynnwyd ar ddiwrnod  agoriadol yr un olaf, sef Heathfield Rd (1929). Mae 'na lun o bwyllgor Eisteddfod Birkenhead (1917) hefyd, gyda'r rheiny eistedd tu allan i ryw plasdy crand yng Nghilgwri, yn ogystal a phob math o hen bethau o ddyddiau llewyrchus capeli. Os ti'n ymweled gei di weld copi o rifyn eitha ddiweddar o babur bro Glannau Mersi Yr Angor, sy'n pwysleisio presenoldeb y Cymry Cymraeg yn yr ardal hyd heddiw.

Felly os ti'n digwydd bod yng nghyffiniau Lerpwl ewch i'r adnodd gwych yma, sydd wrth gwrs fel pob amgueddfa yn rhad ac am ddim.

15.8.11

Eisteddfod Wrecsam... y rhan olaf..

Dwi wedi sgwennu digon o bostiau am steddfod Wrecsam erbyn hyn, ond o'n i isio sgwennu rhywbeth bach am ein (dysgwyr Cilgwri) cyfraniad olaf i'r Prifwyl eleni, sef ein sgets ni.   Roedd o'n siomedig iawn nad oedd yr un grwp arall wedi dewis wneud y sgets eleni, ond o leiaf roedden ni'n ymwybodol o hynny cyn i ni gyrraedd y maes,.   Roedd y cystadleuaeth ar y dydd iau, hynny yw'r noson ar ol i mi fynuchu noson Dysgwr y Flwyddyn, felly erbyn i ni (Jill, Miriam a finnau) cyrraedd y maes ychydig yn hwyr roedd gweddill y criw yn disgwyl amdanaf.   Gaethon ni dipyn o amser am ymarfer sydyn yng nghornel tawel prif stafell Maes D, cyn i ddigwyddiadau y Pafilwn mawr (y llefaru unigol i ddysgwyr - a ennillodd gan Jean o Ruthun, un o griw Ty Pendre) caniatau i'r beirniaid dod o 'na i feirniadu ein cystadleuaeth bach ni.  A dweud y gwir roedd Maes D yn byrlymu â phobl a lleisiau wrth i'r corau i ddysgwyr dechrau ymgynull a pharatoi eu darnau ar gyfer y cystadleuaeth nesaf ond un.

Gyda phethau'n rhedeg hanner awr neu fwy yn hwyr, gaethon ni ein gwahodd i'r llwyfan i wneud y perfformiad hollbwysig!  Aeth o'n iawn dwi'n credu ar ol dechreuad braidd yn sigledig.  Wnaeth y cynulleidfa chwerthin yn y llefydd cywir, a rhoddodd pawb eu perfformiadau gorau dwi'n credu.

Ar ol i'r beirniaid cael amser i feddwl gaethon ni clywed gan y beirniaid yr oedden ni'n deilwng o dderbyn y gwobr cyntaf, yn ogystal ag ychydig o sylwadau calonogol eraill.  Ges i siawns arall am sgwrs efo Geraint Lovgreen, sy'n wastad yn hynod o glen, cyn iddo fo symud ymlaen at ei ddyletswydd eistoddfodol nesa.

Wnaethon ni benderfynu cyfarfod eto ym Maes D yn ystod y p'nawn, ar ol i bawb cael cyfle crwydro'r maes a chael rhywbeth i fwyta.  Ro'n i i fod ym Maes D, gyda gweddill y pedwar olaf dysgwr y flwyddyn, wrth i Kay Holder cael cyfle torri teisen a wnaethpwyd yn arbennig i ennillydd y cystadleuaeth.  Roedd pob dim braidd yn anrhefnus mewn gwirionedd gyda chanoedd yn disgwyl canlyniad 'y corau', ond erbyn i'r system sain cael ei symud gaeth Kay dweud ychydig o eiriau tra ymestyn croeso i bawb i Eisteddfod Bro Morgannwg 2012, sy'n digwydd bod yn ei milltir sgwar hi. Gefais siawns am sgwrs efo rhai o'n grwp ni cyn gadael, ond nid pawb yn anffodus, ond gobeithio'n wir wnaethon nhw mwynhau'r profiad.

Erbyn hanner wedi pedwar roedden ni'n barod i adael... a dweud hwyl fawr i brifwyl arall, un sydd yn ol pob son wedi bod yn llwyddianus iawn.

6.8.11

Eisteddfod Wrecsam rhan 4...

Roedd noson nos fercher yn noson wobryo 'Dysgwr y Flwyddyn', felly ar ol diwrnod hectig a chrasboeth ym Maes D ro'n i wir yn edrych ymlaen at ymlacio gyda'r nos yn y digwyddiad arbennig hwnnw.  Mi  gyrraedom ni'r Neuadd Goffa mewn da bryd a cherddom ni mewn i gyntedd llawn syniau hyfryd telenores.
Gaethon ni Canapes a Cava yn y lle hon a siawns am sgwrs gyda nifer o ffrindiau a rhai o'r gwesteion eraill.  Ro'n i'n dechrau poeni ac ar fin ffonio fy rhieni pan welais i nhw'n closio at y fynedfa.  Prin iawn fydd fy nhad yn hwyr am yr un ddigwyddiad, ond oherwydd ddiffyg cyfathrebu, disgwyl roedden nhw yn y car i weld ein car ni gyrraedd, a hynny gan fod gen i'w tocynnau.   Ta waeth, mi gyrraedon nhw mewn pryd i gipio'r canapes olaf a setlo lawr cyn i Nic Parry, arweinydd y noson, dechrau'r noson yn swyddogol fel petai.


Mi ddarparwyd y bwyd gan fyfyrwyr Coleg Ial, a rhaid dweud roedd y safon yn eithriadol o dda, gan gynnwys detholiad rhesymol i figaniaid, oedd wrth gwrs yn cynnwys Kay, un o'r pedwar olaf, a dau o fy ngwesteion i digwydd bod. Wrth i ni orffen y pwdin, gaethon ein diddanu gan 'Parti Penllan' cyn i 'fusnes' y noson cychwyn gyda gwobryo 'tiwtor' y flwyddyn (dwi'n meddwl), a gafodd noddwyr y noson - sef y Prifysgol Agored - cyfle i'n annerch.  Dangoswyd fideo byr o'r pedwar ohono ni, sef y pedwar olaf, cyn gawsom ni ein gwahodd i flaen y neuadd i eistedd wrth ymyl y beirniaid a chael clywed 'dyfarniad' y beirniaid gan Dafydd Griffiths.  Mi ddwedodd fod yr ennillydd wedi cipio'r gwobr "o drwch blewyn", ond er i mi wrando yn astud fawr dim ydwi'n ei gofio ar wahan i hynny.   Ar ol tipyn bach o jocio am gael saib ffasiynol o hir cyn datgan enw yr ennilydd mi ddatganodd fod Kay Holder yn 'Dysgwr(aig!) y Flwyddyn 2011.  Gefais fach o sioc a dweud y gwir gan fy mod i'n disgwyl i Sarah o Fangor ennill, mor naturiol oedd ei Chymraeg yn fy mharn hi.   Heb os mi fydd Kay yn llysgennad ddiflino dros y Gymraeg (fel y mae hi dros figaniaeth), yn ei bro, dros Gymru a thu hwnt, ac ennillydd dilys ac haeddiannol.


Dwedodd ffrind wrtha i sbel yn ol nad ydy hi'n hoffi'r syniad o'r cystadleuaeth hwn, (a dwi'n parchu ei safbwynt hi) ac oherwydd hynny'n enwedig o falch mi wnaeth hi ddod i'm gefnogi ar y noson.  Mi ymgeisiais yn y cystadleuaeth pedwar mlynedd yn ol hefyd (er ni lwyddais cyrraedd y ffeinal),  felly rhaid mod i'n gweld gwerth ynddi, neu fallai person cystadleuol ydwi! Mi ddwedais nifer o weithiau dim ond am y profiad ro'n i'n cystadlu, ac mae hynny'n wir o hyd, roedd o'n profiad gwych ac un bythgofiadwy. Mi faswn i wedi bod wrth fy mod i ennill wrth gwrs, ond dwedais wrth fy hun ro'n i cystadlu i ryw raddau er mwyn tynnu sylw at y rheiny sy'n dysgu tu hwnt i Gymru, ac i ddangos bod dod yn rhugl o fewn ein cyrraedd ni.  Cymesgedd o resymau oedd fy ysgogiad am wn i mewn gwirionedd, ond roedd ymateb pawb mor wych a chefnogol dwi'n falch mi wnes i... er gwaethaf y teimlad anochel o fethiant a theimlais am ychydig o eiliadau.  Gaethon ni i gyd 'yr eilion gorau', darlun gwreiddiol o Bontgysyllte gan Max Hamblen, ychydig yn llai na'r un a gaeth Kay, oedd yn rhywbeth hynod o neis i'w gael, yn ogystal a thanysgrifiad i Golwg, £100 a 'goody bag' Merched y Wawr!

Diolch yn fawr iawn i 'nheulu a phawb arall a ddaeth i 'nghefnogi ac i'r rhai a wnaeth dymuno'n dda i mi dros yr wythnos hefyd. Diolch yn fawr iawn i Enfys hefyd (swyddog y dysgwyr) am drefnu noson fendigedig a fydd yn aros yn y cof am byth, ac i fy 'nghyd-cystadleuwyr' am wneud y profiad yn un gymdeithasol a braf!  Dwi ddim am droi yn figan eto (sori Kay!) ond pob lwc iddi yn ei blwyddyn fel Dysgwr y Flwyddyn, mi fydd hi'n wych.

5.8.11

Eisteddfod Wrecsam rhan 3...

Dydd mercher oedd y 'diwrnod mawr' i mi fel petai, gyda'r cyfweliadau ffurfiol 'dysgwr y flwyddyn' yn digwydd yn Ngwesty Ramada yn y bore. Ro'n i'n gallu gadael y ty yn eitha hamddenol er mwyn cyrraedd Wrecsam mewn da bryd, ac mi welais i Kay (yr ymgeisydd cyntaf) am sgwrs sydyn cyn iddi hi cael ei harwain i weld y beirniaid.  Roedd y cyfweliadau yn hanner awr yr un, felly ges i siawns i ymlacio a sgwrsio efo Sion Aled ac un o drefnwyr arall rhwng wylio ambell i seren S4C yn pasio trwy gyntedd y gwesty (Huw Llywelyn Davies a Mari Grug e.e. ..cyffrous!).  Mi ddaeth tro fi ym mhen dim, ac ar ol ffarwelio â Kay - wrth iddi hi adael - a dweud bore da wrth Sarah a'i gwr (yr ymgeisydd nesa), ges i fy arwain tuag at y pobl pwysig!
Roedd y cyfweliad unwaith eto'n ddigon anffurfiol ac aeth pethau yn o lew o ran safon y Cymraeg a siaradais (dwi'n credu), er gyda ambell i gwestiwn ges i drafferth meddwl am ateb hollol 'argyhoeddiadol'.   Roedd 'na un eiliad o embaras (a ni gefais gyfle atgyweiro y niwed!) wrth i Dyfed Tomos datgan ei fod yn cynddisgybl Ysgol Maes Garmon, ac hynny ar ol i mi son (er nid mewn ffordd cas) am y Gymraeg bratiog a ddefnyddwyd gan y rheiny o bryd i'w gilydd!  Dwi ddim yn credu gaeth o ei bechu, ond teimlais i 'eiliad crinj'!
Maes D dan ei sang yn ystod cystadleuaeth y corau (diolch i Ro am y llun)
Ar ol i fy amser dod i ben, gadawais gyfforddusrwydd corfforaethol y gwesty ac anelais at bebyll Maes yr Eisteddfod i gael 'di-briff' gyda ambell i ffrind yn fan'na.  Roedd gadael awyrgylch 'aircon-aidd' y Ramada yn sioc, gan bod yr haul wedi codi'n braf, ac roedd Maes D yn andros o boeth,  teimlais fy hun yn torri chwys heb wneud dim byd ond siarad.  Roedd rhywbeth anffurfiol ynglyn â'r cystadleuaeth dysgwr y flwyddyn i fod yn digwydd ym Maes D am 2 o'r gloch, felly ges i gyfle eistedd mewn sesiwn arall, un lle roedd trefnwyr cyrsiau Ty Newydd yn trafod efo dysgwyr yr hyn a fasen nhw'n dymuno gweld yn y cyrsiau eu bod nhw'n cynnig, a chlywsom ni ddarnau o waith a sgwennwyd y bore hwnnw gan ddysgwyr yn mynychu gweithdy gyda Ifor ap Glyn.  Ges i siawns i longyfarch y prifardd am ei gyfres 'Ar Lafar', a chael sgwrs difyr am acenion Saesneg megis Sgows a Cocni (magwyd ef yn Llndain ac yn amlwg yn mwynhau troi at ei Saesneg 'cocni-aidd' yng nghanol ei Gymraeg graenus,  boi clen!).   Erbyn i'r sesiwn dod i ben roedd gen i hanner awr i brynu crempog caws a nionyn andros o ddrud ar y maes cyn ei lyncu a dychweled i baratoi 'gweithgareddau' y p'nawn.

Dweud y gwir roedd y p'nawn yn fwy hectig byth.  Gafodd y sesiwn siarad anffurffiol efo 'pwy bynnag' ei gohirio tan dri o'r gloch. Efallai roedd rhaid i'r beirniaid cael bwyd, dwn i ddim, ond arhosais yno yn siarad efo 'pwy bynnag' beth bynnag! Gafodd ein cyflwyno yn swyddogol erbyn tri, a dechreuais siarad am y 'trysorau' ro'n i wedi mynd â nhw yno fel sbardun sgwrs. Mi es i â blwch pren a dwrniais i Jill pan o'n i'n canlyn, a hen 'plaen pren' a roddodd fy Nhaid i mi, offeryn oedd yn perthyn i'w dad o, yn ogystal ag ambell i lun o' teulu.  Erbyn hynny ro'n i'n teimlo o dan bwysau gan fod Jonathon (Simcock) yn aros i ddechrau cyflwyno ein sesiwn 'Dysgu Cymraeg tu hwnt i Gymru' drws nesa. Erbyn pump munud wedi penderfynais, ar ol siarad efo dau o'r tri beirniaid i bacio fy mhethau ac ymuno â Jonathon am y sesiwn hwnnw. Dweud a gwir dwi ddim yn cofio lot amdana fo, onibai am y ffaith ni gyfrannais yr hyn a dyliwn i wedi wneud, ond diolch byth roedd Jonathon yn gwybod y trefn.

Erbyn i ni orffen y sesiwn yno roedd o'n hen amser i mi ddychweled adre, a brysiais trwy dorfeydd y maes er mwyn dod o hyd i'r car a gyrru adre.  Yna gefais dri chwater awr i gael cawod, newid a pharatoi fy hun am y noson wobryo, cyn anelu unwaith eto at Wrecsam, y tro yma efo Jill a Miriam fel cwmni.

2.8.11

Eisteddfod... rhan 2

Dwi newydd ddychweled o'r steddfod unwaith eto, ar ol diwrnod arall o fwynhad.  Roedd rhaid i mi gyrraedd toc wedi naw a chwrdd â gweddill criw Ty Pendre ym Maes D.   Gaethon ni gyfle i ymarfer darn o'r cyflwyniad 'Enoc Huws' cyn cipio paned sydyn, ond ym mhen dim roedden ni'n eistedd o flaen cynulleidfa bach ond brwdfrydig.   Mi aeth pethau'n eithriadol o dda a dweud y gwir, ac roedd o'n ddiddorol clywed am y tro cyntaf yr hyn oedd gan John Mainwaring (un o drefnwyr Gwyl Daniel Owen) a Les (Barker) (cyfieithydd 'Enoc Huws') i ddweud am yr awdur o'r Wyddgrug.
 Ar ol gorffen  ar y llwyfan ges i siawns am sgwrs efo nifer o bobl eraill ym Maes D, gan cynnwys Nic Parry, Jonathon Simcock, Pegi Nant  (dwi'n credu), ac Enfys 'Swyddog y Dysgwyr', oedd isio trafod pethau ynglyn â nos yfory.  Mi ychwanegais at ei phentwr o bethau i wneud trwy datgan bod dwy o fy ngwesteion i'n vegans!! 


Tra o'n i ar y ffordd i ffeindio rhywbeth i fwyta mi glywais i lais cyfarwydd yn treiddio'r awyr o un o'r uchelseinion di-ri.  Ar ol dilyn y swn ffeindiais fy hun ym mhabell Prifysgol Aberystwyth lle roedd Ian Gwyn Hughes, sylwebydd Match of The Day yn sgwrsio am ei waith.  Mae o'n hynod o ddifyr felly eisteddais lawr i'w fwynhau tra llyncu y 'Yakult' am ddim o'n i wedi casglu ar fy nhaith!

Cefais ymweliad diddorol i babell Ffermwyr Ifanc Clwyd er mwyn i rywun tynnu llun o 'ddysgwr' (dwn i ddim pam!), ond digwydd bod bod dwy o'r ferched ar y stondin (o ardal Rhuthun) yn nabod aelodau o deulu fy Nhad.  Erbyn hynny roedd isio bwyd go iawn arna i a phiciais i lawr i'r ardal 'bwydydd i fynd' lle prynais Nwdls efo llysiau...blasus iawn.  Unwaith eto dilynais swn cyfarwydd, y tro yma llais y cerddor Al Lewis, oedd yn perfformio ym mhabell Coleg Genedlaethol Cymraeg. Eisteddais ar eu 'decking' nhw felly tra wrando ar Al yn 'hoelio' cwpl o ganeuon oddi ar ei grynoddisg newydd a bwyta fy nwdls.  Sylwais ar ol sbel ar 'het' cyfarwydd ar ben boi oedd yn eistedd wrth fy ymyl ac yn mwynhau'r cerddoriaeth hefyd.  Dim ond Dewi Pws sy'n gwisgo y ffasiwn het meddyliais...