30.12.09

Pethau Nadoligaidd.......

Wel gawsom ni Nadolig braf, gyda Siôn Corn yn llenwi'n hael sachau pawb ;). Mi aethon ni am dro ar y traeth efo'r cŵn (oedd bron yn wag) ar ôl mynd i'r eglwys, cyn eistedd lawr am bryd o fwyd adre efo teulu Jill, a sesiwn agor anrhegion arall wrth rheswm...

Diwrnod gŵyl Sant Steffan, mi yrron ni draw i Macclesfield i dreulio'r ddiwrnod yn nhŷ fy chwaer a'i phartner, lle roedd fy rhieni'n aros, ac am fwy o bresentau! Fel sy'n traddodiadol adeg yma'r flwyddyn, cawsom brydiau eraill, er gwaethaf bod yn llond ein bolau o'r ddiwrnod gynt! Diwrnod hyfryd arall!

Ar ran fy merch, mae ei hanrheg mwyaf poblogaidd wedi bod 'Super Mario Bros', sef fersiwn newydd o'r hen gêm sy'n addas i'r Wii. Efo hyd at bedwar o 'reolwyr' ar gael, mae hi wedi bod yn anrheg i'r teulu mewn ffordd, ac dyni wedi chwarae arno fo am oriau maith (ac mae 'na bumb o fydoedd dal i'w goresgyn!).

Ar ran fy anrhegion fy hun, ges i bentwr o bethau braf, gan cynnwys y llyfr 'Mr Blaidd' gan Llwyd Owen (digwydd bod a gafodd ei grybwyll i fy Mam ym mlaenllaw ), nofel sydd wedi gafael ynddof yn dynn yn barod, a hynny ar ôl i bedwar pennod yn unig! Mae Llwyd Owen yn gwybod yn iawn sut i sgwennu stori gafaelgar a darllenadwy erbyn hyn (er braidd yn 'graffeg' i rai mae'n siwr), ac dwi'n wrth fy modd bod mewn canol llyfr mor dda. Dwi'n methu aros darllen y pennod nesaf!

23.12.09

Cysill Ar-lein

Dyma fi'n defnyddio Cysill Ar-Lein i gywiro fy ngwallau di-ri am y tro cyntaf. Wna i ddweud ar ddiwedd y paragraff hwn faint yn union o gywiriadau derbyniais, ond ar ôl i mi dorri a gludo nifer o baragraffau eraill yn y teclyn arbennig yma, ges i fy siomi ar yr ochr gorau i weld cyn lleied o wallau (wel, o dan ddeg!). Wrth gwrs nad ydy'r gyfundrefn hon yn gallu cydnabod pob gwall, ac mae'n bosib mae'n siŵr i bethau llithro drwyddi, yn enwedig pethau a ysgrifennwyd gan ddysgwr, ac i frawddegau i beidio gwneud synnwyr heb fod yn 'anghywir', os ti'n gweld fy mhwynt!


(dwi wedi gwthio'r botwm 'gwirio' a deg oedd y nifer o wallau wnaeth Cysill tynnu fy sylw atynt! y rhan mwyaf yn gamsillafiadau i fod yn deg ac ychydig o gamdreiglo wrth gwrs! a diolch i Junko am dynnu fy sylw ati)

20.12.09

Ar y tracs neu oddi ar y cledrau?

Ges i fy nghyffro pan glywais am ddrama newydd S4C 'Ar y Tracs', ffrwyth cyd-sgwennu rhwng dwy ysgrifenwraig o fri, sef Ruth (Gavin a Stacey) Jones a Catrin (Random deaths and Custard) Dafydd. Mae'n braf bod y cwmni teledu wedi dennu dawn disglair megis Ruth Jones i sgwennu ar ran yr orsaf, ac hynny wrth i gyfres arall o 'Gavin and Stacey' (i'r rhai sydd ddim wedi ei gweld neu sy'n byw tramor falle: cyfres comedi llwyddianus iawn, wedi ei seilio â pherthynas rhwng merch o Dde Cymru a hogyn o Dde Lloegr) newydd dechrau ar un o brif sianeli Prydain. Nad ydy Ruth Jones yn siaradwr Cymraeg hollol rhugl, a dyna pam mae'n siwr gafodd Catrin Dafydd (sy'n cyfrannu i sgriptiau Bobl y Cwm) ei gwahodd i sgwennu ar y cyd efo hi.

A dweud y gwir, ges i fy siomi braidd, gan y diffyg Cymraeg yn y cynhyrchiad. Wrth cwrs trwy seilio drama yn rhannol ar fwrdd trên rhwng Abertawe a Llundain, fasai'n hollol abswrd cael drama yn gyfan cwbl Cymraeg, ond roedd hyd yn oed sgyrsiau rhwng y siaradwyr Cymraeg yn Saesneg weithiau, neu yng Nghymraeg wedi eu brithio efo cymaint o Saesneg nes bod o'n teimlo yn annaturiol rhywsut. Ond dwn i ddim, falle dyna sut mae nhw'n siarad yn fan'na?

Wedi dweud hynny, drama arbennig o dda oedd hi. Dwi'n sicr nad ydy ffilmio drama ar drenau go iawn ac mewn gorsafoedd dim yn peth hawdd i wneud, ond gweithiodd bethau'n dda. Wnes i hoffi yn enwedig cymeriad 'cameo' Ruth Jones, gweinyddes caffi'r orsaf o wlad y Pwyl efo dull 'sofietaidd' o drin ei chwsmeriaid.

Dyma fy unig cwyn, drama dwyieithog oedd hi, a ni welais i hi'n cael ei hysbysebu fel 'na, hynny yw on'i'n disgwyl mwy o Gymraeg! Gallai wedi cael ei darlledu ar BBC2Wales heb cymaint o is-deitlau mewn gwirionedd!

19.12.09

Prysurdeb cyn y Dolig...

Yn ôl pob son, heddiw oedd i fod y diwrnod prysuraf y flwyddyn i'r siopau (wel ym Mhrydain beth bynnag), efo tua 15 miliwn o bobl yn ymweled â'r siopau yn ystod y dydd yn ôl amcangyfrifon y rheiny sy'n gwybod y fath pethau.

Mi wnaethon ni anelu yng nghyfeiriad Penbedw tua hanner wedi dau, yn petruso braidd am y sefyllfa parcio. Ni ddylsen ni wedi boeni, er aethon ni i faes parcio pellaf o ganol y dre jysd rhag ofn, mi ddaethon ni o hyd i ddigon o lefydd sbâr. Roedd hanes y dref yn eitha tebyg, iawn, roedd y siopau'n brysur ond nid llawer mwy brysyrach na fel arfer ar p'nawn sadwrn. Perthynas tlawd buodd Benbedw erioed wrth cwrs, i'w chwaer fawr dros y Mersi. Yn sicr mae Dinas Lerpwl wedi gwella yn arw dros y cwpl o flynyddoedd diwetha ar ran bod yn ganolfan siopa deniadol, ond ai adlewyrchiad drist o'r dirwasgiad yn brathu yw cyflwr dref Penbedw, sef y siopau gwag a diffyg siopwyr? Mae'n digon posib. Lwyddon ni orffen y siopa dolig a dychweled adre cyn chwech o'r gloch, cyn cael te ac wedyn gwylio 'Love Actually' ar y teledu y heno 'ma, sy'n digon i godi hwyliau yn barod i'r Dolig....

16.12.09

Noson olaf .... eto!

Sgwennais ddoe am ddosbarth olaf y flwyddyn, ond camarweiniol oedd hynny am ges i ddosbarth flwyddyn un y heno 'ma cyn orffen am y Dolig.

Wnes i gwis bach iddynt, wedi ei seilio ar yr un wnes i efo flwyddyn dau, ond efo mwy o gwestiynau Cymreig eu naws, gan roedd rhaid i mi gyfiethu'r rhan mwyaf ohonynt beth bynnag. Welais i mo'r bwynt o ofyn cwestiynau cyffredinol mwy neu lai yn Saesneg, well gen i gynnig cwestiynau mwy neu lai yn Saesneg ond am Gymru, os ti'n deall be' dwi'n meddwl!

Mi aeth y cwis yn dda (dwi'n meddwl), ac efo cwta chwater awr ar ôl mi wnaethon ni drwy geiriau 'Tawel Nos' a thipyn o eirfa nadoligaidd hefyd. Ar ôl i mi ddod a phethau i ben a dymuno pawb Nadolig Llawen, dyma rhywun yn gadael pecyn ar y desg yn cynnwys dwy botel o win efo labeli arbennig yng Nghymraeg wedi eu gosod arnynt, a dau focs o siocled hefyd, fel anrhegion dolig gan y dosbarth gyfan, a cherdyn wedi ei wneud gan un o'r dosbarth llawn cyfeiriadau doniol i'r cwrslyfr! A phetasai hynny ddim yn digon mi wnaethon nhw i gyd dechrau canu 'Dymunaf Nadolig Llawen'. Am falchder! Dangosodd fy nghymeradwyaeth, cyn bygwth trefnu darn iddynt i ganu yn Eisteddfod y Dysgwyr ym mis chwefror! Roedd hi'n diweddglo melys iawn i dymor sydd wedi bod yn eitha heriol ar ran addasu i ddosbarth ychydig yn fwy, ac efo bwlch mwy rhwng gallu y gwahanol dysgwyr. Diolch i bawb!

15.12.09

Dosbarth olaf y flwyddyn....

Gaethon ni ein dosbarth olaf cyn y dolig heno 'ma, cyfle i wneud rhywbeth llai heriol a ffurfiol. Wnes i ddarparu cwis bach ysgafn, oedd i fod yn dipyn o hwyl, ond sylweddolais hanner ffordd trwyddi falle ro'n i'n gofyn cryn dipyn ohonynt i ddeall pob cwestiwn heb gymhorth.

Dwi'n meddwl gaeth pawb hwyl, ac ar ôl sleisen o fara brith gan Anne, a chacennau indiaidd gan Nigel i godi sychder arnyn ni, i ffwrdd â ni i'r 'Tri Carw' am ddiod mewn awyrgylch llai ffurfiol na'r dosbarth. Mae'r grŵp yn dod ymlaen yn dda, ac roedd hi'n braf cael siawns am sgwrs yn y fath sefyllfa, heb boeni am be' fydda i'n gwneud nesa yn y gwers, fel sy'n digwydd fel arfer mewn egwyl.

Dwi'n meddwl am addasu'r cwis ar ran y dosbarth nos yfory er mwyn gwneud rhywbeth gwahanol efo nhw, gawn i weld sut eith pethau..

7.12.09

diwedd penod.....

Prin iawn fydd fy amser i flogio'r wythnos 'ma. Dyni wedi cytuno dyddiad 'cwblhad' ar werthiant tŷ fy nhad yng nghyffraith, ac hynny ar ddydd gwener! felly gyda'r holl gwaith arferol i wneud hefyd mi fydd hi'n wythnos go brysur.

A dweud y gwir mae hi wedi bod cyfnod llawn straen, achos gaethon ni ein gwthio braidd i dderbyn dyddiad yn gynt na fasen ni wedi licio, mewn rhan oherwydd y dolig sydd yn agoshau'n reit sydyn erbyn hyn, ond roedd rhaid i ni ystyried sefyllfa'r prynnwyr (sy'n cael eu gorfodi i adael y tŷ eu bod nhw'n ei rentu) dydd gwener. Gyda'r chwaer yng nghyffraith a'i theulu'n byw tipyn o bellter o fan'na, mi roddodd y dyddiad cryn bwysau ar Jill a finnau i fynd amdanhi i wneud y gwaith, ac mae hi wedi bod yn annodd i chwaer Jill i ffindio'r amser i deithio draw i ddweud ffarwell wrth cartref ei phlentyndod, a sortio allan ei phethau ei hun sydd yno o hyd.

Ta waeth, mi fydden nhw'n dod draw dydd mercher (sy'n braf gan bod o'n digwydd bod penblwydd Jill, a fydda i yn y Coleg) er mwyn gwneud pethau munud olaf a dweud hwyl fawr i'r tŷ, mi fydd hi'n diwedd penod.....

3.12.09

Digwydd bod neithiwr ro'n i'n eistedd yn y lolfa yn trio tiwnio mewn i radio 5 ar y teledu er mwyn clywed y 'penalty shoot out' yn y gêm rhwng Blackburn a Chelsea (ennillodd Blackburn), pan sylwais ymhlith y sianeli di-ri sydd ar gael ar Freeview S4C. Be' sy'n rhyfedd am hynny? gallwch chi dweud! Wel mae'r teledu yn y lolfa'n derbyn signal gan hen erial sy'n cyfeirio at trosglwyddwr 'Winter Hill' yn Swydd Caerhirfryn, sy'n dweud rhywbeth am gryfder y signal sy'n ymledu dros y ffin o Foel y Parc.

Yn sgîl y canfyddiad yma, wnes i wylio cwpl o raglenni ro'n i heb eu gweld ar y sianel o'r blaen, sef 'Gofod' a 'Cymru Hywel Williams'. Mae Gofod yn cynnig rhaglen cylchgrawn am deg o'r gloch y nos, amser da am raglen llawn amrywiaeth ac 'agwedd' ifanc a ffres, da iawn S4C. Yng 'Ngymru Hywel Williams' cawn ni weld Hywel yn troedio o gwmpas Cymru a'r byd yn sylwebu ar hanes agweddau gwahanol o bywyd Cymreig boed diwylliannol (fel heno), dywydiannol neu economaidd. Yn y rhaglen heno 'ma, mi feirniadodd yr hanesydd o Lundain y sefydliad Eisteddfodol Cymraeg, a'r dylanwad cryf mae'r mudiad hwnnw yn dal i gael ar bob agwedd o'r diwylliant Cymraeg. Galw iddo fo fod yn llai cul ei agwedd oedd Hywel Williams, rhywbeth wnaeth Saunders Lewis rhai degawdau yn ôl fel glysom ni yn y rhaglen, Unwaith eto da iawn S4C...

27.11.09

Mater o Farn...

Mae'r Cyngor Llyfrau newydd cyhoeddi eu penderfyniad ynglŷn â'r grant eu bod nhw'n rhoi er mwyn cynnal cylchgrawn Cymraeg. Wnes i brynu copi o'r unig rhifyn o Sylw i gael ei gyhoeddi ac fel dwi wedi dweud o'r blaen mae'n siwr, tanysgrifwr Barn ydwi, felly ges i gyfle i wneud fy mhenderfyniad fy hun. Wedi dweud hynny, pe taswn i i gymryd rhan yn y proses o ddewis rhwng y dau, mi faswn i wedi ffindio fo'n dewis annodd tu hwnt.

Yn y pendraw mi ennillodd Barn yr arian holl pwysig, a chawn nhw'r sicrwydd arriannol i gario ymlaen cyhoeddi am ddeuddeg mis o leiaf. Be digwyddith i Sylw pwy a wir. Prin iawn fydd Y Lolfa yn gallu ei ariannu heb nawdd y Cyngor Llyfrau, er y cylchrediad parchus o dros 2600 o gopiau (ella y nofelti o 'enw' newydd oedd ar sail y ffigwr hon...), sy'n cymharu'n ffafriol i gylchrediad Barn tybiwn i.

Mae'n siom wrth rheswm nad oes modd i'r dau cylchgrawn parhau, ond dyna realaeth y byd cyhoeddi Cymraeg, heb nawdd does dim cyhoeddiadau, sy'n fy atgoffa o hynt a helynt hanes Y Byd....

26.11.09

Dyleit Digidol....

Pan wnes i droi'r teledu ymlaen y bore 'ma (yr un yn y stafell cefn sy'n derbyn y signal o Gymru) cofiais yn syth roedd darllediadau analog wedi dod i ben, wrth i mi wynebu sgrîn du! Switsiais'r set i 'Ddigidol' er mwyn gwylio'r newyddion ond cofiais hefyd dim ond ychydig o sianeli wedi eu tiwnio mewn ar y 'Freeview o Gymru' oherwydd diffyg cryfder y signal. Ta waeth oherwydd y newidiadau, roddais dro ar eu hail-diwnio rhag ofn bod pethau wedi gwella. Cliciais y menu er mwyn galluogi i'r teledu mynd trwy ei phethau, ond ac ar ôl cwpl o funudau ges i fy siomi ar yr ochr gorau wrth i mi cael fy croesawu gan 'Cyw', gwasanaeth S4C i blant ifanc mewn lliwiau llachar glir. Does dim (eto) unrhyw fath o 'bicseleiddio' yn perthyn i'r pictiwr, rhywbeth sy'n tueddi digwydd i signal digidol gwan, dim ond llun cryf a 'miniog'. Felly gobeithio dyma arwydd o'r ffaith a gafodd y signal digidol ei crancio fyny ar ôl i'r analog cael ei diffodd, rhywbeth ro'n i wedi clywed amdani ond byth wedi credu tan heddiw.

23.11.09

derbyniad analog yn dod i ben.....

Erbyn dydd sadwrn, mi fydd y signal analog sy'n ein cyrraedd o Foel y Parc wedi cael ei diffodd am y tro olaf. Be' yn union bydd hyn yn golygu iddyn ni ochr yma i'r ffin does neb yn gallu dweud eto. ar y foment does dim modd i ni dderbyn rhaglenni S4C ar y 'Freeview', er mae gen i 'erial' sy'n cyfeirio at drosglwyddydd Moel y Parc, tua ddeuddeg milltir i ffwrdd. Ond dyni yn derbyn rhai sianeli digidol o'r un un drosglwyddydd yn perffaith clir..! BB1 a BBC2 Wales er enghriafft, ac ambell i sianel siopa hollol diwerth!

Wnes i glywed rhywun ar Daro'r Post yn cwyno am ddiffyg S4C yn ardal Wrecsam ers i'r newid i ddigidol,ond awgrymodd yr 'arbennigwr technegol' bod y signal digidol yn debyg o fod yn gryfach ar ôl dydd gwener, a'r newid i ddigidol yn gyfan gwbl. Wna i geisio ail-diwnio'r teledu dros y penwythnos er mwyn gweld os fydd 'na signal digon cryf yn croesi'r ffin ar ôl i'r holl newudiadau, croesi bysedd!

20.11.09

Dwy ochr hogyn Deiniolen...


Dwi wedi ychwanegu llyfr arall i'r rhestr o'r rhai dwi'n bwriadu darllen dros y misoedd nesaf, ac hynny yw 'Hunangofiant' gan Malcolm Allen.

Fel mae pawb sy'n dilyn pêl-droed yng Nghymru yn gwybod yn iawn, cyn chwaraewr Cymru, yn ogystal a nifer o glybiau yn Lloegr yw Malcolm, a symudodd o'i gartref yn Deiniolen yn un ar bymtheg oed fel prentis i dîm Watford (ac hynny yng Nghyfnod aur y clwb hwnnw gyda arian Elton John yn ei yrru). Mi ddisgynodd olwynion gyrfa Malcolm Allen i ffwrdd yn 28 oed oherwydd anaf difrifol i'w benglîn (ifanc iawn, hyd yn oed yng gnhyd-destun y byd pêl-droed proffesiynol), pan oedd o o dan rheolaeth Kevin Keegan yn Newcastle United.

Dwi wedi clywed a darllen ambell i ddarn (fel pawb arall!) am ei broblemau gor-yfed, gor-yrru ac ati dros y flynyddoedd a ddilynodd ei ymddeoliad 'cynamserol' o chwarae'r gêm hardd , ond mi fydd hi'n diddorol clywed yr hanes trwy ei eiriau ei hun fel petai (wel gyda chymhorth ei gyd-sgwennwr). O'r cyfweliadau dwi wedi eu clywed er mwyn iddo fo hybu'r llyfr, mae'n swnio fel ei fod o wedi sgwennu'r llyfr o'r galon, ac nid jesd er mwyn gwneud pres (oes 'na bres i gael ei wneud allan o sgwennu llyfr Cymraeg? prin iawn tybiwn i). Erbyn hyn mae Malcolm wedi sefydlu ei hun fel un o'r sylwebyddion pêl-droed amlycaf yn y byd darlledu Cymraeg. Mae hynny'n peth rhyfedd mewn ffordd am ei fod o'n byw o hyd yn De Lloegr, ac i'w glywed yn Saesneg prin fasai neb yn sylweddoli Cymro Cymraeg ydy o, ac un sy'n gallu ffrwydro ar y donfeydd wrth bod yn dyst i gôl i Gymru, a chreu rhai o'r 'sgôrgasms' mwyaf anhygoel gei di glywed yn y Gymraeg, neu unrhyw iaith arall mae'n debyg!

19.11.09

Ysgytwad!!

Ges i fy synnu heddiw, wel na, ges i ysgytwad wrth glicio ar stori am flogio Cymraeg ar wefan Golwg360 y p'nawn 'ma. Yno, ymhlith rhestr o'r deg blog uchaf 'amateur' mi sylwais ar y blog hwn! Iawn, rhif deg oedd hi, a nid ar sail y nifer o ddarllenwyr mae'n siwr, ond dewis un o dîm Golwg am wn i. Rhaid cyfadde teimlais wefr ar weld yr enw ymhlith y rhai ro'n i'n disgwyl eu gweld, y mawrion o'r byd bach yma, Morfablog (blog des i o hyd iddo cyn i mi hyd yn oed gwybod be' mae 'blog'!) Dogfael, ac y clasur 'Arth sy'n Dawnsio'.

Yn ôl yr erthygl, mi ddechreuodd Clecs Cilgwri ym 2004, dwi ddim yn cofio a dweud y gwir. Mae 'na wedi bod cyfnodau tawel mae'n siwr, ond mae gwneud y cofnodion yma wedi bod yn rhan pwysig o'r proses o ddysgu Cymraeg i mi, a falch iawn ydwi o'r rhai sydd wedi ei ddilyn dros y flynyddoedd.

17.11.09

Dylai Brif Weinidog Cymru bod yn Siaradwr Cymraeg?

Dyma'r prif cwestiwn a gafodd ei ystyried ar raglen Taro'r Post ddoe, ar ôl i nyth cacwn cael ei godi yn sgîl rhaglen 'Y Byd ar Bedwar' neithiwr. Mae Edwina Hart yn meddwl bod waeth iddi siarad Sienieg neu Fengaleg ar ran ei hetholaeth aml-ddiwylliannol, na siarad y Gymraeg. Gallai rhywun dweud pwynt digon teg yw hyn, ond dwi'n sicr nad ydy pobl o dramor sy'n dod i Gymru yn disgwyl i'r Brif Weinidog siarad eu hieithoedd nhw, tra beidio ffindio'r amser i ddysgu un o ieithoedd swyddogol ei wlad ei hun!

Wrth i Dylan Jones rhoi rhagflas ar y raglen ar sioe 'Eleri Siôn a Dafydd Du' y bore ddoe, dyma Eleri Siôn yn costrellu'r peth mewn chwinciad yn ei ffordd 'di flewyn ar dafod' ei hun: "Wel dyma'r diwedd ar ymgais Ms Hart te" meddai... ac i fod yn onest dwi'n tueddi cytuno. Trwy ateb cwestiwn am ei diffyg Cymraeg mewn ffordd mor annystyriol ac ammddifynnol prin iawn fydda hi'n wrthdroi mantais glir ceffyl blaen y ras, sef Carwyn Jones yr unig Cymro Cymraeg ymhlith y tri ymgeisydd. Mae'r llall Huw Lewis, yn wrthi'n dysgu'r Gymraeg yn ôl pob son efo'r Prifysgol Agored. Doedd gan Ms Hart dim cynlluniau ar ran dysgu'r iaith o'r hyn a glywais chwaith, felly pe tasai hi i ennill y ras, mi gallai hi fod yr arweinydd Plaid Lafur cyntaf i fod yn ddynes, ac yr Prif Weinidog Cymru gyntaf i fod yn ddi-Gymraeg hefyd.

Yn ystod y rhaglen mi ofynnodd un gyfrannwr cwestiwn oedd ar y wyneb yn llygad ei le, sef pa wlad arall sydd gan brif weinidog sy'n methu siarad iaith eu gwlad
eu hun. Wrth cwrs mi ddaeth ateb yn ôl yn rhestri nifer ohonynt (Yr Alban, Iwerddon, Seland Newydd!), ond nid cymhariaethau teg yw'r rheiny gallai rhywun dadlau falle. Wrth cwrs does dim ateb pendant, dwedodd hen Rhodri roedd ei allu o i siarad y Gymraeg yn 'handy', ond falle na ddylsai Cymru cwtogi'r nifer o ddarpar prif weinidogion sydd ar gael trwy rhwystro y di-Gymraeg. Wedi dweud hynny, onid dylsai darpar prif weinidog deall yn bendant bod y Gymraeg yn pwnc sydd angen sensatifrwydd a dealltwriaeth yn hytrach na pâr o sgidiau seis naw.....?

14.11.09

Babanod Toshack yn disgleirio...

Nid yn aml y dyddiau 'ma, gawn ni ymfalchio mewn buddigoliaeth campus tîm peldroed Cymru, ac hynny hefyd ar ddiwrnod pan colli oedd hanes tîm Lloegr! Oce, roedd bois y tri llew yn chwarae yn erbyn tîm gorau'r byd, sef Brasil, ac roedd Cymru'n gwynebu tîm 'ychydig' yn is lawr cynghrair FIFA o dimau'r byd, sef Yr Alban.

Ond wedi dweud hynny, doedd gan Gymru fawr o obaith ar babur cyn i'r gêm (yn enwedig efo nifer o'r chwaraewyr mwyaf profiadol wedi eu tynnu allan am ryw rheswm neu arall), ond llwyddodd y tîm sydd gyda oedran ar gyfartaledd o dim ond 22 curo'r Albanwyr mewn steil yn stadiwm newydd Dinas Caerdydd. Gêmau 'cyffeillgar' oedd y dwy ohonynt, ond does dim ffasiwn peth mewn realaeth, efo pob chwaraewr yn ceisio manteisio ar y cyfle i hawlio lle parhaol yn eu tîm nhw.

Gyda chriw ifanc Cymru yn dechrau disgleirio ar y llwyfan mawr, mae'n rhaid bod dyfodol y tîm genadlaethol yn fwy gobeithiol nag awgrymwyd gan ganlyniad yr ymgyrch diweddaraf i ennill lle yn rowndiau terfynol cwpan y byd. Ond ai Toshack fydd yn eu harwain yn yr ymgyrch nesaf...?

12.11.09

Y 'gwylltiad' yn ein gadael...

Dim ond unwaith welais i Orig Williams (El Bandito) yn perfformio, ac nad oedd hynny ar faes pêl-droed neu o fewn cylch reslo chwaith. Roedd Orig wedi camu mewn i lenwi sgidiau mawr Ray Gravell mewn rhyw 'Noson Joio' a trefnwyd gan Fenter Iaith ychydig o flynyddoedd yn ôl. A dweud y gwir ro'n i wedi cael fy siomi gan fethiant (hollol dealladwy) 'Grav' i wneud y gig, oedd ar noson budr canol gaeaf mewn gwesty yn Y Fflint, ac o flaen llai 'na bump ar hugain o bobl mae'n siwr. Doedd gen i fawr o wybodaeth am (neu ddiddordeb mewn, rhaid cyfadde) yrfa reslwr enwocaf Cymru pryd hynny, felly 'dyn gwadd' ail-radd roedd o i mi, er roedd fy nhad (a ddaeth i'r noson efo fi) yn cofio Orig o'i golofn 'Siarad Plaen' yn y Daily Post. Ond wedi awr gyfan o gael ein diddanu gan straeon o'r cylch reslo a'r cau pêl-droed, yn ogystal a hanes ei blentyndod yn Nyffryn Conwy, rhaid dweud ro'n i'n falch iawn ges i gyfle i'w glywed, er drist oedd ei weld o yn methu cerdded heb ffyn fagl (arwydd mae'n siwr o'r holl niwed achoswyd gan ei yrfaeoedd yn y byd chwaraeon).

Ond mae'n amlwg o'r holl teyrngedau clysom ni heddiw yn y cyfryngau, roedd 'na lawer o bobl yn meddwl lot amdanaf, ac am lawer mwy nag ei ddawn yn y cylch reslo.

9.11.09

Blodau....

Gwiliais y pennod cyntaf o ddrama newydd S4C Blodau neithiwr, neu ddylswn i ddweud wnes i drio ei wylio gan roeddwn i wedi flino'n lân erbyn i mi gael siawns eistedd lawr efo'r gluniadur. Rhaid i mi drio unwaith eto heno, am fod y lleoliadau'n gwneud i'r cyfres yn ddiddorol i unrhywun sy'n cyfarwydd âg ardal Llandudno, a chafodd rhai o'r golygfeydd eu saethu yn Lerpwl hefyd.

Dwi'n credu ei fod S4C yn ceisio creu naws cyfandiraidd i'r cyfres yma, o steil gwallt y prif cymeriad Lili (sy'n fy atgoffa o gymeriad mewn ffilm Ffrengig enwog) i'r cerddoriaeth cefndirol 'acordianaidd', 'mandolinaidd' sy'n dilyn rhywun trwy'r golygfeydd. Dwn i ddim am safon yr actio eto, nag y stori chwaith, ond os mae 'na 'olwg' dda ar y sgrîn i ddechrau, siawns bydd mwy o bobl yn ei wylio erbyn y diwedd...

7.11.09

56 mlynedd o boen, mae'r disgwyl yn parhau....



Andrew Hoare yn sgorio unig cais y gêm

Er siom i Gymru yn y pendraw oedd hanes ystadegol y gêm rygbi mawr yng Nghaerdydd ddoe, colli heb gywilydd a gyda'r ddraig yn chwythu fflamau tan y diwedd oedd gwir hanes y brwydyr. Gafodd y Crysiau Duon y gyfleoedd gorau i groesi'r llinell gais, a llwyddon nhw unwaith i sgorio, tra gafodd gwpl o hawliau eraill eu gwrthod gan y pedwaredd swyddog ar ôl iddo ystyried tystiolaeth fideo. Ond gallai'r Cymry wedi cael y gair olaf onibai am gyffyrddiad braich estynedig un o'r crysiau duon ym munudau olaf y gêm. Cipiodd Alun Wyn Jones (enw da..!)y pel wedi pass gwan gan un o'r Duon, a rhedodd nerth ei draed o tu hwnt i'r llinell hanner gyda hanes yn ei alw. Gyda'r dorf ar eu traed a'i goesau yn colli'r brwydyr yn erbyn helwyr Seland Newydd, mi drodd i gael hyd i bass a allai sicrhau'r cais a chanlyniad hanesyddol yn ei sgil. Yn anffodus nid oedd ei bass yn ddigon cywir i gyrraedd ei nod, ac ymyrrodd llaw estyngedig ar hediad y pel, a chollodd y symudiad ei momentwm. Mi ddaeth un gyfle arall i Gymru i herio'r llinell gais gyda 'leinowt' dim ond cwpl o lathenni allan, ond leinowt bler oedd hi a chiliodd bygythiad Cymru yn aflwyddianus. A dweuud y gwir, dylsai'r crysiau duon wedi hoelio'r gêm yn gynnharach yn yr ail hanner, ond amddiffynodd Cymru eu llinell cais efo nerth a dewrder i wrthsefyll ymdrechion ffyrnig Seland Newydd i roi bwlch glir rhwngddyn nhw a'r Cochion.

A dyna ni, mae'n rhaid i Gymru aros am gyfle i dorri'r rhediad ofnadwy o un ar ugain o golledion yn eu tro yn erbyn Seland Newydd. Mi ddaw'r buddugoliaeth, ond pryd, wel duw a wir...

5.11.09

.Ffenestri 7......

Mae'n peth amser ers i mi fuddsoddi mewn offer cyfrifiadurol (5 flynedd o bosib, sy'n amser maith yn y byd sydd ohoni), felly penderfynais mynd amdanhi i ddiweddaru'r gluniadur yr wythnos yma, gyda'r bwriad o gadw'r 'hen' beiriant lawr yn y gweithdy i wneud tasgiau'r 'swyddfa', yn fan'na, pethau dwi wedi tueddi wneud adre yn y gorffenol.

Mae penderfyniadau o'r fath yn cymryd oesoedd i mi, gyda'r holl ymchwil ar we, a'r loitran o amgylch yr adran cylchgronnau yn Morrisons, yn ceisio ymddangos difater ynglŷn â'r cylchgrawn yn dy ddwylo, tra ceisio dadansoddi manylion diflas rhai 'group test' o'r peiriannau diweddaraf. Digwydd bod mae 'na fersiwn newydd o Windows hefyd, felly dyna ysgogiad arall i'r cwsmer efo 'hen' beiriant buddsoddi mewn cyfrufiadur newydd er mwyn lladd dau aderyn ag un ergyd fel petai (er o'n i'n digon bodlon fy myd â windows XP). Datblygiad o Vista yw Windows 7 wrth cwrs, system weithredu dwi'n cyfarwydd efo hi ar luniadur y merch, ond rhaid dweud dwi'n wrth fy modd â'r newidiadau rheiny mod i wedi cael hyd iddynt hyd yn hyn. Mae 'na olwg glanach iddi hi (iawn, mae hynny'n dod yn syth o 'sbiel' Microsoft Inc.), efo'r 'taskbar' yn fwy gweithredol a symlach, ac yn edrych yn fwy fel 'Taskbar' Apple a dweud y gwir. Dwi'n hoff iawn hefyd o'r gallu i lusgo ffenestr tuag at ochr y sgrîn a'i chael hi'n troi yn syth at ffenestr hanner faint yn union y sgrîn. Dim mwy ffwdanu er mwyn cael dau ffenestr ochr wrth ochr ar y sgrîn, rhywbeth wna i'n aml tra weithio, ac efo sgrîn 17" 16:9 mae 'na ddigon o le i'w wneud. Yn ogystal a hyn i gyd, wrth rheswm mae'r peiriant mae rhywun yn ei prynu heddiw am bris tua hanner prisiau pump mlynedd yn ôl, yn gallu gweithio gyflymach a storio mwyach nag erioed o'r blaen, mae'n anhygoel!!

Efo'r newid i ddigidol sydd ar fin digwydd yng Nghymru, fydda i'n dibynnu ar y cyfrifiadur i wylio S4C o hyn ymlaen, am nad oes y signal digidol yn ddigon cryf i'n cyrraedd o Foel y Parc gwaetha'r modd. Ond ar y sgrîn yma mae'n ddigon derbyniol a chei di ddewis pryd wyti'n gwylio'r raglenni hefyd.

2.11.09

treftadaeth gwerth ei achub...?


Y 'Cadeirlan Cymreig', Lerpwl

Glaniodd fy nghopi o gylchgrawn 'Barn' ar y llawr efo gweddill y post y bore 'ma, a thynodd penawd a llun y clawr fy sylw yn syth. Mae'r darllenwr newyddion Huw Edwards yn cyhoeddi llyfr sy'n dathlu ac hiraethu dros nifer o gapeli ei ardal enedigol llanelli, tra godi cwestiynau am rôl awdurdodau lleol yn y chwalfa o adeiladau hanesyddol (eiconic efallai, ar ran y delwedd ystradebol sydd gan lawer o Gymru) sydd wedi eu dymchwel yn barod, neu eu esgeuluso nes bod 'na ddim achubiaeth rhag 'pêl y dymchwelwyr'.

Ac nid am golled cymdeithas o gapelwyr yw Huw yn poeni (er mae'n amlwg iddo weld eisiau agweddau o'r cymdeithas honno), mae o'n hiraethu dros golled pensaerniaeth a chrefftwaith disglair, sydd heb ei gwerthfawrogi yn aml iawn gan y pobl sy'n byw wrth ymyl rhai o'r adeiladau ymffrostgar hwnnw, ac sy'n brithio Cymru o hyd. Ond mae nifer mawr or rhai sydd ar ôl mewn cyflwr andros o sal, yn aml iawn wedi eu gwerthu ac heb eu cynnal, neu lefydd addoli o hyd, ond heb gynulleidfaoedd digon fawr i'w cynnal a chadw.

Ar ddarllen y darn yma, mi drodd fy meddwl at adfail Eglwys Princes Rd yn Toxteth Lerpwl, neu'r hen 'Welsh Cathedral', 'Capel' sy'n fwy o faint nag unrhywun yng Nghymru mae'n debyg, ac sy'n 'adeilad cofrestredig' o'r hyn dwi'n credu. Mae'n hanner canrif bron ers i'r Eglwys Presbyteraidd Cymru gwerthu'r adeilad, a dros degawd ers i'r defnyddwyr diweddaraf gadael. Mewn cyd-destun dinas fel Lerpwl, nad yw'r adeilad mor arbennig efallai, ond fel symbol o hanes y dinas a chyfraniad y Cymry yn yr hanes yna mae hi'n pwysig iawn. Tybiwn i ei fod dyfodol Princes Rd, yn ansicr tu hwnt, o ystyried cyflwr yr adeilad yn y llun yma (a dynodd eleni), er gwaethaf y statws 'cofrestredig', ond efallai mae 'na obaith i rai o'r trysorau pensaerniol sydd ar ôl..?

y 'cadeirlan' yn ei gyflwr sal presenol..

29.10.09

ynganu a chanu.....

Dwi newydd gwylio rhaglen gwleidyddiaeth y BBC 'Question Time', a ddigwydd bod yn cael ei darlledu o Landudno heno. Dwn i ddim o le mae'r rhaglen yn ffeindio'r cynulleidfa (faswn i wedi disgwyl iddo gynhyrchioli etholaeth yr ardal) ond prin clywon ni acenau y Gogledd ymhlith y cyfranwyr o'r llawr. Ond ta waeth am hynny, yr hyn wnaeth wir yn fy ngwylltio oedd clywed Ysgrifenydd Cymru'r Wrthblaid, sef Cheryl Gillan (yr un wnaeth hawlio arian am fwyd cwn ar ei threuliau swyddogol!) yn mynnu dweud 'landudno', a hithau yn Cymraes o 'Landaf'!! Maen digon posib fasai'r rhan helaeth o'r cynulleidfa'n ynganu enw'r dref yn yr un modd, ond llwyddodd hyd yn oed y Dimbleby (dwi byth yn cofio pa un sy'n wneud pa raglen) oedd yn y cadair parchu'r ffordd 'Cymreig' o swnio'r enw... sawl waith.

Ges i fy atgoffa o'r Ysgrifenydd Cymru toriaidd John Redwood druan yn ceisio canu'r anthem tra fynychu rhyw achlysur swyddogol flynyddoedd yn ôl, sydd wrth cwrs ar gael ar YouTube erbyn hyn

26.10.09

Up....

Mi aethon ni fel teulu i weld ffilm Pixar newydd, sef UP dros y penwythnos, a wnaethon ni i gyd yn wir ei mwynhau (er mae'n cryn amser ers i ni weld cartŵn yn y sinema). Roedd y perfformiad yn un 3D, felly roedd gan bawb golwg 'Joe90aidd' wrth i ni eistedd yn eiddgar yn eu sbectol arbennig a ddarparodd efo'n tocynau, golygfa wirioneddol o ryfedd. Mae'r effeithiau 3D wedi gwella'n aruthrol ers dyddiau gynnar y technoleg arbennig 'ma mae'n siwr. Y ffilm cyntaf dwi'n cofio gweld yn yr arddull hon oedd Jaws 3D, sef y trydydd yn y cyfres (ac yr un gwanaf ar ran stori), ond ffilm nad oedd unrhyw fath o effeithiau arbennig yn mynd i'w achub.

Heb os nac onibai mi fasai UP wedi bod yn ffilm da heb y 3D, ond mae'r effaith arbennig yn ychwanegu at y profiad cinematic am wn i. Mewn rhannau wnes i dynnu fy sbectol er mwyn gorffwys fy llygaid ychydig, ac roedd y stori yn dal i gadw fy sylw, er roedd y llun yn fymryn yn aneglur heb dy sbectol. Ar ôl cyfnod wrth rheswm mae rhywun yn dod i arfer efo'r effaith 3D, er mae'n andros o effeithiol rhaid i mi ddweud. Ond ffilm clyfar a theimladwy yw UP, un i'r teulu gyfan i fwynhau, sdim ots faint o ddimensiynau mai dy sinema lleol yn ei gynnig!

25.10.09

Blogiau dwi'n eu dilyn...

Dwi'n ceisio darllen cymaint â phosib o flogiau eraill fy mod i'n eu dilyn, yn enwedig rheiny gan ddysgwyr eraill. Ond dros y cwpl o wythnosau diwetha dwi heb weld llawer o bostiau newydd yn ymddangos ar y rhai sydd ar y rhestr fer 'na, ar y dde --> ar wahan hynny yw i flog Junko sydd a rhywbeth i'n ymddiddori nifer o weithiau pob wythnos fel arfer :)

Wrth cwrs mae blogio'n rhywbeth anodd i wasgu mewn i'n bywydau brysur, a dwi'n yr un mor euog o esgeuluso'r blog hyn (ac eraill) o bryd i'w gilydd. Felly er mwyn gwneud mwy o gyfleuoedd i mi ddarllen blogiau eraill, dwi'n bwriadu ychwanegu at y rhestr yna, a thrwy hynny cynyddu y siawns i mi sylwi ar bostiau newydd fy nghyd-flogwyr! Dwi wedi dechrau efo Llais y Dderwent, blog dwi wedi darllen o'r blaen gan Jon o swydd Derby, ond un wnes i faglu drosti unwaith eto heno, tra crwydro trwy bostiau Junko ..diolch!

21.10.09

Cymhlethdod y Gymraeg?..

Pam yw'r gorffenol mor gymhleth yn y Gymraeg, a pha ffordd o'i mynegi yw'r un gorau/cywir i ddysgu? Dyna be' sy wedi bod yn fy mhoeni ers i'r gwers diweddaraf nos fawrth!

Dyni wedi bod yn canolbwyntio ar y gorffenol ers i ni ddychweled am y tymor newydd, ac mae'r modd sy'n cael ei defnyddio yng Nghwrs Mynediad (fersiwn y Gogledd) yw 'wnes i hon' a 'wnes i'r llall' ar wahan i'r ferfau 'mynd', 'cael', 'dod' ac wrth rheswm 'wneud' (wel nid 'wrth rheswm' mewn gwirionedd... am fod 'wnes i wneud' yn cael ei defnyddio trwy'r amser gan rai Gymry Cymraeg). Mi ddefnyddion ni ddefnydd oddi ar wefan S4C i ddysgwyr yn ystod y noson, sef gweithgaredd i ddysgwyr sy'n dangos sleidiau o un o sioeau y sianel efo testun yn gweddu i lefel a thafodiaith penodol (dewisiais mynediad/gogledd) ac yno mae nhw'n ffurfdroi'r ferf (conjugate) er mwyn ffurfio'r gorffenol. Pob hyn a hyn dyni'n gwylio clip o'r Big Welsh Challenge' yn y dosbarth, ac wrth cwrs yna mae ffurf arall (sef 'wnes i fynd','wnes i ddod') yn cael ei defnyddio.

Dwi heb meiddio crybwyll 'ddaru' eto, er dyna be' mae nhw'n sicr o glywed o bryd i'w gilydd yn y Gogledd. Ac rhaid cyfadde, pan ymddangosodd 'Bu farw' ar y 'sioesleidiau' S4C, ro'n in methu esbonio'r ffurf yno o gwbl. ar wahan i gadarnhau 'died' yw'r ystyr.

Yr unig peth call ro'n i'n gallu dweud wrthynt oedd: mae'n rhaid i'r dysgwr dysgu un ffordd o ddweud rhywbeth (i ddechrau), tra ceisio dysgu'n fras y ffurfiau eraill er mwyn eu deall o leiaf. Dwi'n siwr fy mod i'n addasu'r iaith dwi'n ei siarad er mwyn ceisio ennill teimlad o ffitio mewn. Tasai pawb o fy ngwmpas yn dwedu 'wnes i wneud', wel 'wnes i wneud amdanhi' 'swn i'n dweud!

Wrth cwrs, nid 'darn o gacen' yw'r gorfennol yn Saesneg mae'n siwr, a dwi'n gweld y ffordd a ddenyddwyd yng 'Nghwrs Mynediad' llawer haws na'r ffordd 'ar hap' a ddysgais i, ar ran siarad ar lafar o leiaf.

15.10.09

Shotolau, siwts cragen a thelyn y clerwr....

Mae'n hen gellwair bod S4C yn ail-ddarlledu eu cynhyrch tro ar ôl tro er mwyn llenwi'r sianel digidol. Erbyn hyn mae nhw wedi pecynnu rhai o'r rhaglenni hynny o dan yr enw Yr Awr Aur, ac mae delwedd bach o hen deledu yn nghornel y sgrîn yn dy rybuddio mai 'clasur' S4C sy'n cael ei dangos, rhag ofn i ti poeni bod ffasiwn Cymru 2009 ychydig ar ei ôl!

Welais ryfedd o raglen o'r 70au/80au un ddiwrnod (dwi ddim yn sicr pa ddegawd yn union) o'r enw Shotolau, efo dillad, jôcs a chwerthin ffug yr un mor ryfedd a'u gilydd. Ond ddoe welais i un arall yn 'yr awr aur' o'r enw Hel Straeon, rhaglen cylchgrawn oedd yn cael ei ffilmio'r tro yma yn swyddfeydd 'Golwg', ar achlysur cyhoeddiad rhifyn cyntaf y cyfrol wythnosol. Ar yr un un raglen welsom ni stori o farchnad Llangefni, am glerwr (cerddor yr heol) ifanc yn canu ei delyn celtaidd, efo ambell i siopwr mewn 'siwt cragen poli-ester' yn edrych yn synn ar yr olygfa o flaen ei lygaid. Ymddangosodd rai fel petai ryw atgof pell wedi cael ei cynhyrfu yn nyfnder eu isymwybod, rhyw gysylltiad i'r hen wlad, gwlad beirdd a chantorion, wrth i Twm Morys eu diddanu gyda ei alawon a'i lais hudol. Erbyn hyn bardd plant Cymru yw Twm Morys, a mae'n siwr ni welwch chi gymaint o bolyester ar strydoedd Ynys Môn (gobeithio), ond braf oedd gweld yr hanes yn cael ei ail-ddarlledu.

11.10.09

Y resort olaf....


Mi aethon ni i weld y sioe cerdd 'Cabaret' dydd sadwrn, mewn theatr lleol sydd newydd cael ei ail-adeiladu. Y Floral Pavilion, New Brighton yw'r theatr mwyaf yng Nhgilgwri, wel yr unig theatr go iawn mewn gwirionydd, sydd yn ei newydd wedd yn fath o 'variety theatre' ar lan y mor, ac erbyn hyn un sy'n gallu denu (unwaith yn rhagor) sioeau ac artistiad o safon.

Ar un pryd roedd New Brighton yn resort poblogaidd iawn, ei thraeth aur, atyniadau, y pwll nofio awyr agored mwyaf yn Ewrop, tîm peldroed y pedwaredd cynghrair a thŵr oedd y strwythyr talaf ym Mhyrydain yn denu miloedd ar filoedd ar y llongau fferi o Lerpwl a thu hwnt. Yn anffodus mi gafodd y tŵr ei dynnu lawr cyn ail rhyfel y byd, a diflannodd y tywod i bob pwrpas ar ôl i'r awdurdodau codi amddiffyniad y mor concrît hyll, a chafodd y pwll nofio ei dymchwel ar ôl i storm enbyd tanseilio'r sylfeini ym 1990. Mi aeth New Brighton reit i lawr, yn serenu fel 'The Last Resort' mewn sioe celf a llyfr ym 1985.



Ond o'r diwedd mae 'na hadau gobaith yn dechrau tyfu, ac efo'r theatr newydd a chanolfan cynhadleddau drws nesaf bellach ar agor, mae golwg y lle wedi gwella am y tro cyntaf ers degawdau.

Roedd y cynhyrchiad yma o 'Cabaret', yn serenu Wayne Sleep a Siobhan Dullon, actores wnaeth orffen yn ail ar ôl Connie Fisher yn y cystadleuaeth i ffeindio 'Maria'. Mae Sleep yn gwybod sut i chwarae cynulleidfa, a sut i chwerthin ar ei ben ei hun (am y ffaith mai ei ddyddiau dawnsio wedi dod i ben mwy na lai), ac mae gan Siobhan llais ardderchog, felly roedd hi'n cynhyrchiad gwerth ei weld, ac mae'n pwysig cefnogi llefydd lleol, er mae'n mor hawdd pigo draw i theatrau Lerpwl,

9.10.09

Gwthio'r Ffin.......



Mi holodd un o'r dosbarth nos y llynedd os oedd penrhyn Cilgwri erioed wedi bod yn rhan o Gymru, cwestiwn da ac i fod yn onest un nad oeddwn wedi ystyried o ddifri cyn i'r noson honno. Mae'n dibynnu am wn i ar sut yn union mae rhywun yn diffinio 'Cymru' ("When was Wales?" gofynodd Gwyn A Williams yn nheitl ei lyfr), ac wrth cwrs ar hanes y ffin troeog sydd gynnon ni heddiw, ffin a gafod ei cadarnhau o dan y Deddfau Uno rhwng l536 a 1543

Ta waeth, ges i fy atgoffa o'r trafodaeth unwaith yn rhagor gan llun a ymddangosodd yng nghylchgrawn Barn mis hydref, un sy'n cynhyrchioli mewn paent (dwi'n meddwl) gweledigaeth Owain Glyndŵr i ymestyn ffiniau ei wlad i gynnwys siroedd y gororau, o Lannau Mersi yn y gogledd i aber Hafren yn y De, gan cynnwys llefydd fel Caerwrangon, ac yn bendant Cilgwri. Yn sicr, nad oedd y Gymraeg neu'r Cymry (fel heddiw!) yn cyfyngedig i diroedd i'r gorllewin o'r ffin, ond gafodd penrhyn Cilgwri ei coloneiddio gan Lychlynnwyr o Iwerddon yn y degfed canrif, ac roedd y sacsoniaid wrth cwrs wedi cyraedd cyn hynny. Felly yng nghyfnod Glyndŵr prin fyddai llawer o boblogaeth gwasgaredig Cilgwri wedi teimlo fel Cymry tybiwn i. Ond pe tasai Glyndŵr wedi ennill y 'dadl' pwy a wir, gallai Cilgwri wedi bod yn rhan o Gymru, a ninnau'r 'Cilgwriaid' yn Gymry go iawn!?

7.10.09

dosbarth heno...

Mae'n peth da gweld criw o bobl dechrau dod ymlaen a'u gilydd, fel welais yn y dosbarth yr heno 'ma. Roedd 'na gwpl o wynebau newydd yna heno i chwyddo'r dosbarth yn bellach (hyd at 19 dwi'n meddwl), a doeddwn i ddim wedi cael llawer o amser i ddarparu cynllun dosbarth, felly ro'n i braidd yn nerfus wrth cyraedd yr ysgol.

Yn gynnharach yn y dydd ro'n i'n helpu ffrind ffitio pâr o ddrysau ar eglwys lleol, jobyn roedd rhaid iddyn ni ei orffen mewn ddiwrnod, am nad oes modd gadael yr eglwys heb ddrysau ar glo neu ddi-wydr. Felly ffeindiais fy hun heb lawer o amser i fynd trwy fy mhethau Coleg cyn gadael.

Dweud y gwir, ni ddylswn i fod wedi poeni. Mi basiodd y gwers mewn chwinciad, ac yn y pendraw ro'n i'n strwglo gorffen cyn hanner wedi wyth. Mi anfonais y dosbarth ar daith o amgylch yr ystafell tua wyth o'r gloch, er mwyn dod o hyd i enwau eu cyd-dysgwyr a dweud 'sut dach chi'. Anghofiais pa mor hir gallai gweithgareddau o'r fath para! ond roedd hi'n braf clywed pawb yn gwneud eu gorau... ac yn mwynhau hefyd.

5.10.09

Cerys yn cyrraedd yr uchelfannau....


Mi ddisgynodd jiffy bag ar lawr y cyntedd y bore 'ma efo clec addawol. Mi rwygais y cwydyn melyn ar agor yn eiddgar i ddatgelu copi o albwm newydd Cerys Matthews (neu ddylwn i ddweud y fersiwn Cymraeg ohoni, ac un wedi ei arwyddo hefyd!}. Mae gan 'Paid Edrych i Lawr' swn llawn, melfedaidd, melotronaidd hyd yn oed mewn rhanau, gydag elfen cryf o swn o'r chwedegau yn perthyn iddi. Ond wedi dweud hynny, nid casgliad o gameuon sy'n edrych yn ôl yw hyn, mae'r cyfuniad o lais unigryw Cerys Matthews, a'i dawn fel cyfansoddwraig gwreiddiol, yn gwneud i'r albwm swnio'n ffres a chyfoes, nid cerddoriath retro yw hyn. Mae Cerys yn ei hanterth yn canu harmoniau di-ri ar rai o'r traciau, tra ar eraill cawn ni ei chlywed yn llefaru hanes y cân bron, cyn newid gêr a hedfan i uchelfannau ei llais swynol.

Dyma albwm gwahanol, llawn amrywiaeth, ac un sydd tebyg o dreulio cyfnod golew yn chwaraewr CD y car (meincnod fi). Ond mae 'na un cwestiwn sy'n fy mhoeni... Baswn i wedi ei brynu, pe na fasai'r albwm wedi ei rhyddhau yn y Gymraeg? Dwn i ddim yw'r ateb. Wnes i ddim prynu yr albwm cyn hyn (dim ond ar gael yn Saesneg), er i mi glywed a licio ambell i drac. Ond dwi'n falch ei bod hi wedi ymdrechu gwneud yr albwm hwn ar gael yn y Gymraeg, rhywbeth wnaeth tynnu fy sylw yn sicr.

G.Ll. Os ti eisiau copi wedi ei arwyddo, prynwch eich copi trwy'r dolen ar ei gwefan swyddogol.

4.10.09

Gêm i anghofio...diwrnod i gofio....

Mi aethon ni draw i Wrecsam dydd sadwrn i wylio'r clwb pel-droed yn herio Salisbury (ie,pwy!!) yn uwch cynghrair y Blue Square, neu'r 'Conference'. Anrheg penblwydd wyth deg fy nhad oedd hi, pecyn 'hospitality' yn cynnwys pryd o fwyd yn y Bamford Suite cyn i'r gêm ac wedyn sêt yn y blwch 'egseciwtif' i weld y gêm. Rhaid i mi ddweud roedd y croeso a'r hopitality yn ardderchog efo pryd blasus iawn a gweinyddesion cyfeillgar ac 'astud' yn edrych ar ein ôl, a chawsom y gyfle i ddychweled i'r 'suite Bamford' am baned hanner amser, ac i wylio seremoni 'charaewr y gêm' ar ôl i'r chwarae hefyd. Mi ddarparwyd pêl wedi ei arwyddo gan y tîm ar ein rhan hefyd, er mwyn i fy Nhad mynd adre efo rhywbeth i'w atgofio o'r achlysur.

Yn anffodus, yr unig drwg yn y caws oedd y pêl-droed, sef gêm ddiflas tu hwnt efo'r cochion yn colli 1-2, ac yn sgîl hynny yn cyrraedd gwaelodion y 'Blue Square Premier', ac i fod yn onest mewn trafferth go iawn. Mi ddiflanodd hyder y tîm yn ystod yr hanner cyntaf wedi i'r ymwelwyr cipio dwy gôl haeddianol cyn yr hanner awr. Siwr o fod gafodd chwaraewyr Wrecsam eu 'bolycio' yn ystod yr egwyl, ond wnaeth hynny ddim fawr o wahaniaeth wrth i Salisbury bygythio troi dau yn dri. Ond gwella oedd yr hanes ar ôl i gyfnewidiad dwbl efo hanner awr cwta i fynd. Mi drodd Wrecsam i dîm bygythiol ac ar ôl iddyn nhw cael un gôl yn ôl, mi ddylsen nhw wedi dod yn cyfartal efo nifer o gyfleoedd da yn cael eu gwastraffu, a Salisbury yn wneud fawr o ddim i fygythio gôl y tîm gartref. Ond sdim ots am y pêl-droed, mi gafodd fy nhad a ninnau diwrnod da a phrofiad gwahanol o wylio pêl-droed, mi fydd hi'n anodd dychweled i'r hen drefn o giwio i wasgu trwy'r tyrnsteils tybiwn i!

1.10.09

Mae'r tymor wedi cychwyn...

Mi ddechreuodd y dosbarthiadau nos yn go iawn yr wythnos yma, gyda flwyddyn dau ar nos fawrth a flwyddyn un neithiwr. Roedd hi'n braf gweld bron i gyd y criw o'r llynedd yn eu hôl, ond wrth i mi pigo allan i fynd i'r swyddfa mi welais un o'r criw yn eistedd mewn canol dosbarth David drws nesa, sef flwyddyn tri. Wrth i mi ddangos fy wyneb iddo fo er mwyn ei gyfeirio at y stafell cywir, a dyma fo'n dweud ei fod wedi symud i fyny lefel.. Gwych! Mi wnaeth Michael ymuno â'r dosbarth hanner ffordd trwy'r flwyddyn, ac mae o wedi bod yn dilyn cwrs Prifysgol Agored ynghyd â dosbarth nos fi, a mi fynychodd ysgol haf hefyd. Dwi'n falch felly ei fod o wedi cael y gyfle i symud i ddosbarth a fydd yn fwy addas i'w gallu, ac sy'n ei alluogu cadw mewn cyswllt a gweddill y criw. Yn ystod yr egwyl mi ddaeth o draw i ddweud hylo wrth pawb a dyna ni'n mwynhau detholiad o gagennau 'gwaith llaw'(diolch i Wendy). Wrth rheswm roedd 'na ychydig o dynnu coes am y 'ffaith' dim ond am flwyddyn dau oedd y cacennau i fod!

Nos fercher, mi ges i fy nghyfarch gan for o wynebau newydd, un deg saith dwi'n meddwl, sef y flwyddyn un newydd. Ro'n i wedi anghofio faint o ofn sy'n dod â'r wythnos cyntaf, ac ro'n i wedi bod yn hedfan o amgylch y lle, yn trio gwneud y llungopio ar beriant oedd yn diethir i mi, ffindio pethau fel marcwyr byrddau gwynion, ac yn gweithio allan sut i danio'r sgrîn rhyngweithredol, neu'r 'interactive whiteboard', fel mae nhw'n cael eu galw. Yn y pendraw mi drefnais fy hun jysd mewn pryd, a llwyddais gwneud swyddogaeth iawn-ish o'r noson sy'n 'sesiwn blasu' i'r cwrs. Treuliom ni hanner y gwers yn mynd trwy'r wyddor, ac wedyn mi aethon ni ar daith dychmygol lawr y A55 yn ceisio ynganu'r enwau oedd yn ein wynebu ar hyd y ffordd. Erbyn y diwedd roedd pobl yn dechrau rhoi cynnigion ar yr ynganiadau oedd yn arwydd addawol am wn i, gawn ni weld..

27.9.09

Cip newydd ar un o 'ngyndeidiau...



Dwi wedi ysgrifennu yma o'r blaen am y gôlgeidwad enwog, Leigh Richmond Roose, wnaeth chwarae dros Cymru a nifer o glybiau mawr yn ôl yn negawdau cynnar yr hugainfed canrif. Cefnder (wedi ei symud unwaith - once removed) fy Nhaid oedd o, ac yn ei ddydd un o wynebau mwyaf adnabyddus y byd chwaraeon ym Mhrydain Fawr.

Digwydd bod, yr wythnos 'ma, ges i e-bost gan fy Mam, yn fy ngyfeirio at y llun sydd ar dop y cofnod hon. Mae'n wych o lun sy'n dod oddi ar gerdyn sigaret, un a wnaeth gymar fy chwaer baglu drosti wrth chwilio ar y we am stwff i wneud ag Everton, ei glwb o, ac un o glybiau wnaeth L.R. Roose chwarae drostynt.

Ar yr un un ddiwrnod, dyma fi'n mynd ar wefan Golwg360 pan welais i stori am restr o'r deg chwaraewyr gorau gafodd Cymru erioed. 'na sy'n digwydd, achos pwy oedd ar dop y rhestr (mae'r rhestr yn dechrau efo rhif deg!), neb llai na L.R. Roose!

25.9.09

amser am hunangofiant...

Ar ôl i mi fwynhau cwpl o nofelau Cymraeg dros yr haf, penderfynais droi at hunangofiant am dipyn o newid. Mae 'na ychydig sydd wedi tynnu fy sylw dros y flwyddyn diwetha, y rheiny gan Meic Stevens, Ray Gravell (cofiant wrth cwrs yw hyn),a Nigel Owens (y dafarnwr rygbi hoyw) i enwi 'mond ychydig. Ond ar ôl iddyn ni gyfarfod Rhys Mwyn ar lethrau'r Wyddfa dros yr haf , penderfynais mynd am ei lyfr o, Cam o'r Tywyllwch .

Hyd yn hyn llai na chwater o'r llyfr dwi wedi ei ddarllen, ond dwi'n eitha fwynhau hanes y cyn pync rocwr o Sîr Drefaldwyn. Mae'n annodd dychmygu riot yn Llanfair Caereinion, ond dyna be digwyddodd pan drefnodd Mwyn gig punk mewn ystafell cefn un o dafarndai'r pentref. Efo llond bws o punks o'r Amwythig yn llenwi'r lle, does fawr syndod efallai i'r peth cicio ffwrdd, ond roedd Rhys ar fin gadael pentref ei blentyndod beth bynnag, felly siawns doedd fawr o ots ganddo fo. Er Gymro Cymraeg digon amlwg y dyddiau 'ma, mae Rhys Mwyn wedi bod yn gwrthryfela yn erbyn y sefydliad Cymraeg ers ei ddyddiau Coleg. Mae hynny'n wneud i'w hunangofiant bod yn un ddiddorol ac onest, byth yn sâff. Mae o wedi treulio blynyddoedd yn pechu pobl, ond nad ydy o'n dwâd drosodd fel person cas. Am berson sy'n cysylltuedig ag anarchyddion y byd pync, a wnaeth 'canu' wrth cwrs mewn grŵp o'r enw Yr Anrhefn, mae o'n ymddangos i fod yn unigolyn andros o drefnus a chryf ei gymhelliad, ac o'r hyn a brofais ger Lanberis yn yr haf boi digon glên.

23.9.09

Tymor newydd, dosbarth newydd...

Mi gafodd y cyrsiau Cymraeg llawer o ddidordeb yn y noson cofrestru heno, gyda o leiaf pumtheg yn cofrestru ar flwyddyn un, ar ran mwyaf o fyfyrwyr o flwyddyn un y llynedd yn dychweled i wneud ail flwyddyn. Er nad oedd David Jones yn gallu bod yna, mi welais nifer o'i fyfyrwyr o'n dychweled i arwyddo am drydydd flwyddyn.

Mae'r Gymraeg yn parhau i fod un o'r ieithoedd mwyaf poplogaidd y Coleg, efo niferoedd parchus tu hwnt, ac mae'n wastad yn ddiddorol iawn darganfod y rhesymau sydd wedi dod â'r darpar myfyrwyr at y cwrs yn y lle cyntaf. O'r rhai efo carafanau yng Nghymru, i'r rhai efo cysylltiadau cryf Cymraeg. Mae 'na ddynes er enghraifft a gafodd ei geni ar aelwyd Cymraeg yn y Rhondda, er mae ganddi enw Albanaidd iawn ac acen sgows digon cryf!

Mae'n rhaid i mi mynd ati i drefnu fy ngwaith papur i gyd cyn wythnos nesaf (cynlluniau gwersi, Initial Assesment Sheet , a.y.y.m) am fod 'na son am archwiliad Offsted cyn hir, ond mae'n well peidio meddwl am y peth gormod.

22.9.09

Y Llyfrgell



Dwi newydd gorffen Y Llyfrgell gan Fflur Dafydd, llyfr a gipiodd gwobr coffa Daniel Owen eleni, ac sy'n ei leoli yn bennaf tu cefn i furiau llwyd y Llyfrgell Genedlaethol yn Aberystwyth. Ond nid argraff llwydaidd yr ydyn ni'n ei cael o fywyd yn yr adeilad crand yn y flwyddyn 2020. Erbyn hyn mae'r llyfr go-iawn wedi eu disodli gan yr e-darllenwr di-enaid, er mwyn i'r awdurdodau tynhau eu hawdurdod dros y gair ysgrifenedig.

Mae gan yr efeilliaid Wdig Nan ac Ana cynllun i ddial hunanladdiad ei Mam, yr awdures a benywydd Elena Wdig, wnaeth neidio i'w marwolaeth, yn sgil adolygiadau cas o'i champwaith diweddaraf gan Eben Prydderch. Mae eisiau ar Eben clirio'r cwmwl sy'n taflu cysgod dros ei enw da, trwy ysgrifennu cofiant i Elena. Er mawr syndod iddo fo, mae o wedi derbyn yr hawl i bori trwy ei chofnodion a dyddiaduron, sydd yng nghrombil yr adeilad mewn archifdy prin o lyfrau go-iawn.

Mae gan Dan cynlluniau.. Mae'r cyn-troseddwr o borthor yn gwneud pres ychwanegol trwy delio cyffuriau i fyfyrwyr y Prifysgol, sy'n heidio trwy ddrysau'r Llyfrgell. Ond nid yn unig trwy marchnata yr mwg ddrwg mai eisiau arno fantesio ar 'gyfleoedd' ei swydd. Mae o wedi cael blas ar Nan neu Ana yn barod, a'r pâr yn gweithio yn y llyfrgell, mewn lle bach tawel yng nghrombil yr adeilad. Ond pwy sy'n manteisio ar bwy tybed?

A dweud y gwir mae diffyg fy Nghymraeg i'n golygu mae'n siwr nad ydwi wir yn gwerthfawrogi safon yr ysgrifennu sydd ynY Llyfrgell. Ond er hynny, dyma 'stori dda', un sy'n symud yn gyflym, ac sy'n troi a throelli tan y diwedd. Mae'n wirioneddol gwerth ei darllen.

Yn ôl yr hyn a welais yn ddiweddar mae gan Fflur Dafydd grant i fynd i'r Unol Daleithiau er mwyn gweithio ar addasiad o'r Llyfr yn y Saesneg. Cyn hir felly mi fydd mwy o bobl y cyfle i fwynhau dawn y merch amldalentog hon.

.

18.9.09

Cantores/Cyfansoddwraig i gefnogi'r Gymraeg...

Mi fydd Amy Wadge, y cantores a dysgwraig sydd wedi ymgartrefu yng Nghymoedd y De, yn ryddhau fersiwn Cymraeg o'i sengl newydd er mwyn helpu y meithrihfa lle fydd ei merch fach yn mynychu cyn hir.

Roedd Amy Wadge yn anhysbys i mi cyn iddi hi ymddangos ar gyfres S4C 'Cariad at Iaith', lle aeth criw o 'enwogion' i aros yn Nant Gwrtheyrn am gyfnod er mwyn dysgu Cymraeg. Ar y pryd datgelodd y cantores ei bwriad i ryddhau sengl yn y Gymraeg, rhywbeth wnaeth hi gyflawni efo dau o draciau yn cael eu cyfieithu o'i halbwm nesaf, ac wedyn efo cân arall wnaeth hi sgwennu fel cynnig yng nghystadleuaeth Gân i Gymru.

Mae'n braf clywed ei bod hi wedi dal ati efo ei Chymraeg, rhywbeth nad oes pawb wnaeth ymddangos ar y cyfresi 'realaeth' yn debyg o'i wneud....Janet Street Porter!!
Mae'n posibl gwrando ar y cân newydd yn y dwy iaith yma...

15.9.09

Ewww....

Weithiau mae rhywun yn meddwl am y pethau rhyfeddaf tra gyrru, wel dwi yn beth bynnag! Mae 'nhw'n dweud gweithgaredd 'eilradd' neu secondary yw'r gyrru erbyn hyn, ac mae'r ymenydd yn brysur meddwl am bethau sy'n hollol ar wahan i'r gweithred o lywio'r cerbyd ti'n eistedd ynddi! Heddiw felly ffeindiais fy hun yn meddwl am air, gair hollol ar hap am wn i, y gair 'eww', os oes 'na ffasiwn gair!

Fedra i ddim gweld fy hun yn dweud 'eww' tra siarad Saesneg, ond be dwi'n dweud i olygu'r un un peth?

Pe taswn i i fod person o Swydd Efrog, "Eeee" faswn i'n dweud hwyrach? ond be'am yn fy nafodiad i, sef sgows gogledd Cilgwri. Y peth gorau fedra i feddwl amdano yw "goh.." e.e. "Goh.. your jokin me arn't yuh", neu "Goh.. would you believe it".

Ond fel dwedais, weithiau mae rhywun yn meddwl am y pethau rhyfeddaf yn y car....

11.9.09

Bob bardd, a'i daith hudolus rhyfeddol....



Neithiwr, mi aethon ni allan am bryd o fwyd indiaidd efo ffrindiau, digwyddiad eitha anghyffredin rhaid cyfadde, ond un wnaethon ni fwynhau'n fawr. Mae Simon yn gweithio yn y maes cadwriaeth, ac erbyn hyn mae o'n gweithio fel rheolwr i'r Yr Ymddiriadolaeth Genedlaethol yn ardal Lerpwl, sy'n cynnwys llefydd fel neuadd Speke, hen adeilad tuduraidd ar gyrion Lerpwl, yn ogystal â dau cyn gartrefi'r 'Fab Four', sef tai plentyndod Lennon a McCartney. Mae Simon yn un wych am adrodd stori, tipyn o 'raconteur' os liciwch chi, a chwmni dda.

Does dim modd ymweled â 'Mendips' neu 20 Forthlin Rd heb fwcio ar daith bws-mini arbennig. Mae'r Ymddiriodelaeth Genedlaethol yn eu rhedeg nhw, yn dechrau naill ai yng nghanol y ddinas neu ger Neuadd Speke. Ychydig o fisoedd yn ôl dyma arweinydd un o'r teithiau yn dweud wrth un o'i cyd-weithwyr, rhywbeth fel 'Ive got this bloke on the bus who's thinks he's Bob Dylan!' Wrth cwrs pwy oedd y boi mewn cwestiwn ond Bob Dylan ei hun! Roedd o yn y ddinas er mwyn chwarae gig yn yr Echo Arena. Ymhlith yr enwogion eraill sydd wedi wneud y taith bws-mini yn ddiweddar yn ôl Simon ydy James Taylor (a gafodd ei ysbrydoli i ddechrau canu gan y Beatles yn ôl y boi ei hun) a Jon Bon Jovi!

Mae busnes y Beatles wedi tyfu'n aruthrol ers i fy nyddiau i yn gweithio ym Mathew St. Pryd hynny doedd 'na ddim 'Cavern', ar ôl i'r hen selars cael eu llenwi er mwyn creu maes parcio. Yr unig atyniad masnachol i dwristiaid y cyfnod oedd amgeuddfa'r Beatles, a leolwyd uwchben ystafelloedd te'r Armadillo, lle loitrodd 'enwogion' sîn cerddoriaeth y dinas a phobl busnes yn chwilio am ginio blasus rhad. Lle gwych lle treuliodd Jill a fi sawl amser cinio yn ystod y cyfnod hynny. Erbyn hyn mae budredd yr hen Mathew st. wedi ei glanhau, ac mae'r Cavern wedi ei ail-creu (yn defnyddio rhai o'r brics gwreiddiol yn ôl y datblygwyr, er gwaethaf y ffaith gafodd sawl bric o'r Cavern (honnedig) ei gwerthu dros y flynyddoedd). Mae 'na siop y Beatles, amgeuddfa llawer iawn mwy yn yr Albert Dock, hyd yn oed gwesty'r Beatles, yn ogystal â teithiau ar y bws 'Magical Mystery'. Efo penblwydd arall yn cael ei dathlu, mae peiriant marchnata y Fab Four yn ei anterth o hyd!

8.9.09

Codi Nyth Cacwn?

Ges i fy ngwahodd cyfrannu at raglen Taro'r Post y p'nawn 'ma, am fod un o bynciau'r rhaglen yn ymwneud â Dysgwr o Lannau Mersi. Yn ôl yr ymchwilydd a ffoniodd mai dysgwr o Lerpwl wedi bod yn sgwennu at nifer o gyhoeddiadau yn cwyno am y ffordd mae o wedi cael ei drin gan Cymry Lerpwl, Cymdeithasau Cymraeg ac ati, Y parchedig Dr Ben Rees hyd yn oed, 'pencampwr' Cymry Lerpwl ers degawadau. Does gen i fawr o brofiad o gymdeithasau Cymry Lerpwl rhaid i mi ddweud, ar wahan i gyfarfod Ben Rees mewn cyfarfod S4C yn y ddinas tua flwyddyn yn ôl (boi andros o glên hyd a welais i), felly doeddwn i ddim yn gallu cynnig sylw uniongyrchol ar yr hyn mae'r boi o Everton wedi cwyno amdano, ond cytunais son am 'mrofiadau i'n cyffredinol am ddysgu ochr yma i'r ffîn. Fel sy'n digwydd yn aml iawn tra siarad yn fyw ar y radio, mi gollais ambell i air, a ni ddwedais lot o bethau meddyliais i amdanynt ar ôl i'r cyfweliaid dod i ben! Dwedais hyd yn oed nad oes gan llawer o'r dosbarth 'diddordeb' yn Nghymru (bwriadais ddweud 'cysylltiadau'!) Wedi dweud hynny doedd hi ddim mor ddrwg â hynny, a ges i gyfle i hyrwyddo fy nhosbarthiadau nos hefyd sy'n peth da :)

Dyma'r dolen i player os oes gen ti ddiddordeb yn y pwnc:

http://www.bbc.co.uk/iplayer/episode/b00mj56p/Taror_Post_07_09_2009/

(Mae'r pwnc yn dechrau tua 43' i mewn i'r rhaglen)

7.9.09

Dysgwyr Cilgwri

Dwi newydd sefydlu blog newydd efo'r bwriad o'i defnyddio er mwyn rhoi gwybodaeth/cymhorth i aelodau o'r dosbarth nos dwi'n ei dysgu, yn ogystal a dysgwyr eraill yn yr ardal efallai.

(I've just set up a new blog witht the intention of give information/help to members of the night class I teach, as well as perhaps, other learners in the area

Enw'r blog yw (the blog's called):

Dysgwyr Cilgwri

2.9.09

Dr Beeching tybiwn i....

Ar ôl i'r taith ardderchog i ucheldir Cadair Idris dydd sadwrn, mi deimlom ni fel gwneud rhywbeth ychydig yn fwy hamddenol y ddiwrnod wedyn, felly ffwrdd â ni am dro ar Lwybr Mawddach. Gafodd y Llwybr ei adeiladu ar ran o hen reilffordd Y Bermo i Riwabon, ac mi reidiom ni'r 'trail' ar gefn beic pan oedd Miriam yn dal i ddigon bach i ffitio mewn i'w threilar (tua 9 mlynedd yn ôl 'swn i'n meddwl).



Pont Y Bermo yn ei holl gogoniant (nid fi tynnodd y llun hwn rhaid cyfadde..)

Mi gafodd y rheilffordd hwn ei gau i deithwyr yn 1965, fel rhan o gynllun Dr Beeching, a gadawodd talpiau mawr o Brydain 'di-drên'. Gwibdaith hynod o olygfaol mae'n siwr roedd y taith i fyny Glyn Dyfrdwy ac i lawr i arfordir Bae Ceredigion, ac erbyn heddiw gallen ni flasu tipyn bach o'i fawredd o dan stêm Rheilffordd Llangollen, neu ar drên bach Rheilffordd Llyn Tegid. Yn yr 'hinsawdd' sydd ohoni heddiw, mae'n annodd deall penderfyniadau Beeching. Mi gafodd y peirianydd o ICI ei benodi gan y Llywodraeth fel cadeirydd 'British Rail', a gafodd ei dalu dwywaith cyflog y Prifweinidog, i gyflawni ei ddyletswydd o ail-strwytho'r rheilffyrdd (hynny yw arbed arian!). Maint pitw oedd y swm a gafodd ei arbed wrth edrych yn ôl, a pwy a wŷr be' oedd y colled tymor hir i economiau'r cymunedau wnaeth colli eu cysylltiadau rheilffyrdd (mewn cyfnod pan oedd llai na pumtheg y cant yn biau ceir ym Mhrydain). Ond rhyfedd o beth yw hindsight 'tydy?

Diolch byth gafodd y boi Beeching ei hel yn ôl i ICI cyn wireddu rhan dau o'i gynllun mawr yn ei cyfanrwydd. Dymuniad Beeching ar ran reilffordd Cymru oedd i gau pob un lein ar wahan i'r gysylltiad o Abertawe trwy Gaerdydd i Loegr. Credwch neu beidio, mi fasai pob un gwasanaeth ar hyd arfordir y Gogledd a thrwy'r Canolbarth wedi dod i ben o dan ei gynlluniau i 'foderneiddio', yn ogystal â miloedd o filtiroedd o reilffyrdd eraill dros Prydain Fawr, oedd wedi goroesi ei fwyell cyntaf.

Ond diolch i Dr.Beeching cawn ni fwynhau sawl hen rheilffordd ar gefn beic neu ar droed erbyn hyn. Mae'r Llwybr Mawddach yn ymestyn tua wyth milltir o Ddolgellau, ac mae'n rhaid bod hyn yn un o'r 'llwybrau hen rheilffyrdd' hyfrytach ym Mhrydain (hyd yn oed yn y glaw fel a brofon ni hi'r tro 'ma!). Ar ôl cyraedd diwedd y llwybr ger orsaf Morfa Mawddach (ar y linell o Bwllheli i Fachynlleth), gewch gwobrwyo eich hun am eich ymdrechion efo'r taith dros Pont y Bermo, ac wedyn hufen iâ a sglodion 'glan y môr' yn 'Y Bermo-ingham' ei hun!

Yn y pendraw mi gerddom ni o Lynpenmaen i'r Bermo ac yn ôl, taith o 14 milltir (tipyn gormod yn y glaw rhaid dweud). Y ddiwrnod wedyn felly, mi grwydrom ni lawer i orsaf Llanuwchllyn (sy'n llai na milltir o'r Rhyd Fudr) er mwyn dal y trên bach i'r Bala a gwneud ychydig o siopa a 'thwristio'.. jysd y peth ar gyfer traed blinedig!

1.9.09

Rhyd Fudr....




Be' fedra i ddweud am Ryd Fudr? Adeilad sy'n dyddio yn ôl i 1725 ydy o, bwthyn clyd yn cuddio mewn plygiad yn y tirlun, ond er hynny lleoliad sy'n cynnig golygfeydd ysblenydd o fynyddoedd Meirionydd a thu hwnt. Does fawr ddim wedi newid dros y canrifoedd o sbio trwy'r ffenestri cyfyngedig mae'n siwr. Does dim ffyrdd i'w gweld, dim sŵn traffic, dim gwrid oren i lygredu lliw'r nos, dim ond sŵn defaid, adar, y gwynt a'r glaw. Dim ond milltir o bentref Llanuwchllyn ydy o, ond milltir go iawn yw hynny, milltir Cymreig. Wedi gadael y pentref ar y lôn sy'n amgylchu ochr dwyreinol Llyn Tegid, mae 'na lidiart digon anhysbys ar y de, yn syth ar ôl G&B Felindre. Wrth basio trwy'r giât mae 'na lwybr cul s'yn arwain i fyny yn serth, yn dilyn nant bach byrlymus. Efo dibyn ar yr un ochr ar y teirs yn llithro ar wyneb llech y lôn, go brin fasai Nissan Note (neu unrhyw cerbyd heb yriant 4x4) cyrraedd 'y Rhyd' yn ystod misoedd y gaeaf.

Dwi byth yn cofio penwythnos gwŷl y banc mis awst mor wael ar ran y tywydd. Diolch byth mi wnaethon ni benderfynu dringo Cadair Idris ar y dydd sadwrn, dydd cymharol teg ar ran yr 'elfennau'. Efo'r cymylau'n hofran o amgylch uchder y copeuon mwyaf, roedd 'na siawns o leiaf o gael gweld rhywbeth o Ben y Cadair, uchafbwynt y taith ac ein ymdrechion corfforol. Mae Llwybr 'Tŷ Nant' (the Pony path) yn ffordd cymharol rhwydd o gyraedd y copa, a dim ond y chwater milltir olaf s'yn cynnig her go iawn i'r cerddwr hamddenol ('fatha ninnau!). Wedi dweud hynny mae'n llwybr ardderchog, ac ar ôl oedi tua hanner ffordd ifyny am bicnic, mi gyrraeddom ni Ben y Cadair tua dwy awr a hanner ar ôl gadael maes parcio Tŷ Nant. Wedi tipyn o dynnu lluniau ger concrît gwyn y 'trig pwynt', a jysd mwynhau'r profiad o fod ar y copa, mi wnaethom ni fentro trwy mynediad tywyll y lloches storm, er mwyn gysgodi rhag y gwynt a'r glaw oedd wedi dechrau bwrw. Yn yr adeilad hon mi benderfynodd teulu gyfan cysgu ynddi dim ond wythnos diwetha, ar ôl i'r tywydd troi'n wael. Yn ôl 'warden' Parc Genedlaethol Eryri (a digwyddodd bod yn cael paned yn y cwt cerrig ar yr un amser â ni, a thua dwsin o gerddwyr eraill) gaethon nhw eu harwain oddi ar y copa gan 'dîm achub mynydd' efo un ohonynt yn dioddef 'diffyg gwres'. Ges i sgwrs bach efo fo yn y Gymraeg, ar ôl clywed ei acen o (boi o Drawsfynydd), a chymeron ni gyngor am y ffordd orau i lawr efo'r cymylau'n dechrau disgyn. Wedi cipolwg lawr Llwybr y Llwynog (sy'n disgyn yn reit sydyn lawr sgri go lithrig ei golwg), mi wnaethon ni benderfynu mynd yn ôl dros y top ac i lawr y 'Pony Path'. Taith yna ac yn ôl o ryw saith milltir, pob un yn cynnig golygfeydd gwahanol o ardal o harddwch trawiadol. Yn ôl â ni wedyn i cynnau tân yn stôf llosgi coed Rhyd Fudr, wedi saib sydyn yn Nolgellau am bryd o fwyd 'i fynd' o 'Siop sgod a sglods Stewart'!

Golwg or copa, efo Pont y Bermo yn y pellter..

26.8.09

Dihangfa...(y rhan olaf!)

Dyni ar fin gadael am egwyl bach arall (yn Y Bala), a dyma fi'n ffindio fy hun heb orffen sgwennu am yr un diweddaraf!

Mae pobl yn son am Gymru fach, ac wrth cwrs gwlad cymharol bach yw hi, ond tybiwn i fod y dwediad honno'n cyfeirio at faint bydysawd y Cymry Cymraeg, rhywbeth a ddaeth yn amlycach i mi wrth i mi ddigwydd gweld dau o 'selebs' y byd darlledu/adloniant Cymraeg mewn dau lefydd gwahanol ar yr un ddiwrnod. Yn gyntaf wnaethon ni ddigwydd gweld Rhys Mwyn, cyn gitarydd bas 'Anrhefn', newyddiadurwr ac hyrwyddwr cerddoriaeth Cymreig (mae nhw'n dweud fo oedd y person wnath 'darganfod' Catatonia trwy eu harwyddo nhw i wneud eu halbwm cyntaf efo 'Sain',digwyddiad gwerth ei dathlu ar ben ei hun!). Roedd RM yn cael paned yng Nghaffi 'Pen y Ceunant' ar droed yr Wyddfa, ac yn sgwrsio'n rhwydd efo rhai o'r yfwyr eraill. Mi wnaethon ni ymuno â'r sgwrs hwnnw ac maes o law mi grybwyllais y ffaith roedd ei wyneb yn un gyfarwydd i mi o'r Daily Post. Sgwrsion ni am Lerpwl, cerddoriaeth a Phenbedw, rhywle mae o'n ymweled âg o'n wythnosol digwydd bod. Hogyn digon clen rhaid i mi ddweud, er mae o'n hoff iawn o godi gwrychyn sefydliadau Cymraeg yn ei golofn wythnosol (ond does dim byd o'i le â hynny am wn i!).

Nes ymlaen yn y diwrnod, mi wibiom ni lawr arfordir Pen Llŷn i draeth Tywyn ger Tudweiliog, traeth hyfryd tu hwnt, ac un lle treuliodd Jill a'i theulu dyddiau di-ri yn ystod gwyliau ei phlentyndod. Does fawr ddim yna yn y gaeaf, ond yn yr haf mae 'na gwt cerrig wrth ymyl y llwybyr lawr lle mae pethau 'traethlyd' yn cael eu gwerthu, yn ogysatal a fferins a diodydd (coffi ffres y dyddiau 'ma hefyd). Mae'r ffermwr lleol sy'n rhedeg gwersyllfa dros y lôn yn rhedeg y cwt, a sylwais mai cyflwynwraig o'r sioe 'Ffermio' yw'r ffermwraig mewn cwestiwn! Oherwydd hynny ges i'r hyder i siarad yng Nghymraeg efo hi, ond dwedais i ddim am nabod ei gwyneb, jysd gwennu tu mewn wnes i, wrth meddwl pa mor fach yw Cymru fach...

17.8.09

Dihangfa....(rhan 2)




Tydi pobl ddim yn teithio i Gymru er mwyn ail-llewni lliw haul nage? Mae'r tirlun ei hun yn sicrhau hinsawdd sy'n llai disgwyliadwy, ac yng gnhyffuniau Eryri mae'r effaith hon yn amlycach, a gei di brofi pedwar tymor mewn un ddiwrnod (fel a ganodd 'Crowded House' ers talwm). Roedden ni'n penderfynol o gyrraedd copa'r Wyddfa yn ystod yr wythnos felly wnes i gadw llygad ar ragolygon y tywydd efo Dereck Brockway (shmae!)ar BBC Wales pob nos. Yn ôl 'Degsy', mi fasai'r dydd mawrth yn well o lawer, ar ôl nifer o ddyddiau cawodlyd, a chwarae teg iddo fo, roedd o'n llygaid ei le, a deffrom ni i awyr las heb gwml uwch ein pennau.



Wrth chwilio am rywle i barcio yn Llanberis mi basiom ni rhes hir o ddarpar teithwyr Rheilffordd Yr Wyddfa yn ymlwybro fel neidr o amgylch yr orsaf, rhagolwg arall o dywydd braf. Wedi diweddu ym maes parcio'r Amgueddfa Lechi (yr unig le ro'n ni'n gallu ffindio efo llefydd gwag), mi ddechreuom ni ein 'ymosodiad' ar yr allt serth sy'n 'croesawu' heidiau o gerddwyr pob dydd. O fewn hanner milltir o'r dechrau, mae pawb yn cael eu temptio i orffwys ar feinciau gwahoddgar ystafelloedd te unigryw 'Pen y Ceunant'. Pwy a wyr, ond mae'n digon posib bod ambell i daith gor-uchelgeisiol wedi dod i ben yn fan hyn, wrth i fotel sydyn o gwrw Bragdy'r Miws Piws troi yn ddau. Ond nid iddyn ni, mi wthiom ni ymlaen nes bod y tarmac yn ildio i lôn cerrig, yn addas i gerddwyr, anifeiliaid ac ambell i feic 'quad' yn unig.
Mi ddoth golwg y caffi hanner ffordd i'n cysuro jysd mewn pryd (duwcs, mae hwn yn mynydd llawn cyfleusterau!) gyda ein coesau yn dechra teimlo'r dringo o ddifri. Ar ôl diodydd a ddarnau o gacen blasus o grombil y cwt cerrig croesawgar, mi gariom ni ymlaen wrth i'r llwybyr sythu ac yn troi yn res o grisiau creigiog bron. Mae hon yn arwydd o'r ymdrechion parhaol i'w achub rhag erydu gormod am wn i, a welsom ni lond cwdyn ar ôl cwdyn o gerrig mawr yn barod i'r cymal nesaf, son am dalcen galed!
Wrth i'r llwybyr ein arwain o dan bont rheilffordd, mi wynebom ni gwyntoedd andros o gryf a dibyn digon mawr i'ch dychryn! Ai dyma trobwynt y taith i sawl cerddwr 'hamddenol'? Hyd yn oed ar ddiwrnod braf canol haf, mae'n posib teimlo nerth a pheryg y mynyddoedd wrth i'r tywydd troi dim ond ychydig. Mi chwipiodd a chwyrliodd y cymylau dros y crib, mi welsom ni dim ond ambell i gip o Grib Goch, Crib y Ddysgl, cyn o'r diwedd sbio lloches Hafod Eryri trwy niwl y cymylau a'r heidiau o ymwelwyr buddugolaethus, boed teithwyr trên neu teithwyr ar droed. Mae'n teimlad braf bod ar ben mynydd.

16.8.09

Dihangfa.... (rhan 1)

Gall mynd i ffwrdd teimlo fel talcen galed weithiau. Dyni wedi cael ein 'rhaglennu' rhywsut i deimlo dyma'r hyn y dylsen ni wneud yn ystod cyfnodau penodedig y flwyddyn, gwyliau banc, pythefnos dros yr haf ac ati.

Ond mae newid yn peth da 'tydy? Gallai bod yn siawns i werthfawrogi'r hyn sydd gynnoch chi yn barod, neu'n gyfle i ystyried y pethau mi fasai rhywun yn hoffi eu newid, neu gyfle jysd mwynhau golygfa newydd (yn llythrennol ac yn drosiadol!).

A dyna oedd cyflwr fy meddwl, wrth iddyn ni fynd ati i bacio'r holl pethau sydd i weld i fod yn rhan anhepgor gwyliau yr unfed canrif ar ugain: ffonau symudol a'u 'llenwyr', camerau digidol a'u llenwyr, gluniadur (jysd rhag ofn..) stwff y ci, stwff tywydd gwlyb, stwff tywydd poeth, stwff i'r traeth, stwff mynydda, digon o fwyd i oroesi gaeaf niwcliar, diolch byth do'n i ddim yn gwersylla...

Roedd gen i bentwr o bethau i wneud yn y gwaith (er mwyn dal i fyny efo'r amser a'r pres a gollais wrth symud gweithdy) a chwsmeriaid amyneddgar ar fy meddwl, wrth i mi drio canolbwyntio ar gasglu'r stwff gwyliau a newid gêr fy meddwl.

Diolch byth doedden ni ddim ar brys i adael (dim ond taith o awr a hanner yw hi o fan'ma), felly penderfynom ni fynd 'rhywbryd' yn ystod y prynhawn, er mwyn pigo i Benbedw yn y bore i brynu sgidiau cerdded a chôt sy'n dal dwr i Miriam (mae hi'n tyfu di-baid ar hyn o bryd).

O'r diwedd cyrraedom ni'r bwthyn clyd yng Nghwm y Glo tua hanner wedi chwech (rhywle dyn ni wedi bod o'r blaen) ac ymgartrefom ni'n syth, wedi llusgo ein bagiau o'r maes parcio ar waelod yr allt serth. Does dim modd parcio o fewn canllath o'r bwthyn heb flocio'r lôn yn llwyr, sy'n gwneud pethau'n annodd i breswylwyr heddiw yn nyddiau'r car (ond sy'n cadw rhywun yn andros o heuni!). Wedi gosod tân (do, roedd rhaid cynnau tân canol awst), a chynllunio taith cerdded ar gyfer y bore, mi gawsom ni dro sydyn i fyny'r lôn a'r llwybr cyhoeddus tu hwnt, a mewn dim ro'n ni'n edrych ar mawredd mynyddoedd Eryri a'r tlws yn ei choron Yr Wyddfa...

14.8.09

Cwrw am Ddim i Bawb....

Nid darllenwr da ydwi. Prin fydda i'n cwplhau llyfr mewn llai na mis i fod yn onest. Prin iawn iawn fydda i'n darllen un o glawr i glawr o fewn tridiau. Ond dyna'n union be wnes i efo 'Cwrw am Ddim', llyfr a sgwennwyd gan ein 'cyd-flogwr Cymraeg' Chris Cope. Hanes 'Profiad Cymraeg' Chris ydy o, sef ei brofiad o ddysgu'r iaith, yn y lle gyntaf ar ben ei hun draw yn yr UDA, ac wedyn ym mhrifddinas Cymru, yn gwneud cwrs Ba yn y Gymraeg. Dwi wedi bod yn dilyn blog Cymraeg Chris ers ei ddechreuad, rhywbeth a sylweddolais wrth ddarllen post cyntaf 'Dwi eisiau bod yn Gymro' yn y llyfr. Er gwaethaf hynny mae 'Cwrw am Ddim' yn taflu golau newydd ar y taith mai Chris wedi bod arnno, o obaith 'diniwed' at anobaith di-baid. O 'eisiau bod yn Cymro' i deimlo fel rhyw atyniad ffair, neu 'Arth sy'n Dawnsio' ar gyrrion diwylliant dyrys y Cymru Cymraeg. Gallai rhywun dadlau mi wnath ei sefyllfa ei hun yn waeth, trwy dennu cyhoeddusrwydd ar gefn ei gynlluniau i symud dros y mor i astudio'r iaith lleiafrifol 'ma (sy'n anhysbys i'r rhan mwyaf o ei gydwladwyr). Ond mewn gwirionedd, heb yr 'enwogrwydd' hyn, mi allai'r fenter wedi dod i ben cyn iddi ddechrau. Ni sylweddolais (hyd yn oed trwy dilyn y blog) pa mor enfawr oedd y gwaith o drefnu symud i Gymru, a maint y dyled mi wynebodd o drwy cytuno gwneud y cwrs. Mae rhan o bersanoliaeth Chris, yr un rhan sy'n dennu cyhoeddusrwydd, sy'n mwynhau dangos ei hun (ga i fentro dweud!) yw'r un rhan a wnath iddo gredu roedd yr anterth 'ma yn posibl yn y lle cyntaf. Mae pobl mawr yn breuddwydio'n fawr, sy'n o fudd iddyn ni i gyd credaf i.

Dwi'n cofio teimlo fel taswn i'n rhannu cyffro'r taith trwy darllen hynt a helynt ei fywyd newydd yng Nghaerdydd, ond yn fuan iawn sylweddylodd dilynwyr y blog nad oedd popeth yn iawn ym myd newydd Chris. Mi newidodd 'iaith' y blog o Gymraeg 'dysgwr cyffredinol' i iaith 'safonol', braidd yn ddiarth i ddysgwr fel fi, a ches i fy estroni rhywfaint wrth i mi ymdrechu trosglwyddo'r iaith yn fy mhen. Erbyn hyn, ac ar ôl darllen y llyfr, dwi'n deall yn llwyr yr hyn oedd Chris yn ceisio gwneud. Roedd o'n boddi, ac roedd o'n ymdrechu i dod i delerau â'r iaith a ddarganfodd yn y Prifysgol, yr iaith fasai rhaid iddo fo ddysgu er mwyn arnofio yn ei fywyd academaidd newydd.

Mae rhai o'r troeon sy'n wynebu'r darllenwr yn hollol anhysgwyliedig, a dwi ddim eisiau difetha mwynhad darllenwyr eraill trwy eu datgan yn fan hyn, ond mae'n trywydd sy'n wir gwerth ei dilyn. Mi faswn i'n cymeradwyo'r llyfr i bawb. Yn ystod darllen y llyfr, roedd rhaid i mi ailadrodd ambell i darn i Jill (fel mae rhywun yn gwneud tra ddarllen llyfr da, ond rhywbeth sy'n gallu cythruddo rhywun am wn i!), ond yn y diwedd gofynodd os fydd 'na gyfieithiad Saesneg yn cael ei gyhoeddi. Dwn i ddim, ond mi fasai'n syniad da...

7.8.09

at y mynyddoedd.....

Dyni am ffoi ffiniau cyfyngiedig y penrhyn 'ma am ychydig o ddyddiau, ac anelu at y mynyddoedd, hynny yw prydferthwch Eryri. Mi cawsom ni ychydig o ddyddiau yna y llynedd mewn bwthyn sy'n perthyn i gyfeillion i ni, ac mae nhw wedi mynnu ein bod ni'n dychweled am wythnos dros y haf, unwaith eto yn rhad ac am ddim, cynnig andros o hael. Gobeithio gawn ni ddiwrnod braf i ddringo'r Wyddfa, ac mi fasai gwibdaith lawr i Ben Llŷn yn plesio Jill er mwyn ail-ymweled ag ambell i draeth mi droediodd fel plentyn. Mae muriau mawreddog Castell Caernarfon hefyd yn sicr o dynnu sylw fy merch, na chofiaf y tro diwetha i mi grwydro tu mewn iddynt, mwy na chwater canrif mae'n siwr!

6.8.09

Americanes yw 'Dysgwr y Flwyddyn'

Mi gipiodd yr Americanes Megan Lloyd Prys (sydd bellach yn gweithio trwy gyfrwng y Gymraeg mewn ysgol yn Llanfairpwll, Ynys Môn) tlws 'Dysgwr y Flwyddyn' eleni. Mi glywais hi'n siarad heddiw ar y radio, a rhaid dweud ni faswn i wedi sylweddoli a) dysgwraig yw hi neu b) Americanes yw hi, mor wych yw ei Chymraeg!

Roedd hi'n rownd terfynol andros o gry', efo'r pedwar ohonynt yn haeddu gwobr am eu hymdrechion, ond dwi'n meddwl mae'r penderfyniad iawn wedi ei wneud, ac mi fydd y ffaith ei bod hi'n dŵad o dramor ac wedi llwyddo meistri'r iaith yn sicr o dynnu sylw ychwanegol i'w champ. Llongyfarchidau mawr iddi!

3.8.09

Bar uchel tu hwnt....



Mae amser cystadleuaeth 'Dysgwr y Flwyddyn' wedi cyraedd unwaith eto. Y bore 'ma mi ddarllenais ddarn am y pedwar terfynydd eleni, a rhaid dweud bod y bar wedi ei osod yn uwch nag erioed yn fy mharn i. Grwandewch at y pedwar yn siarad ar y wefan hon. (dim ond dyfalu ydwi, ond faswn i'n tybio yr americanes yw'r un ar y chwith..)

Mae'r criw i gyd yn edrych yn andros o ifanc ac mae nhw'n siarad Cymraeg sy'n swnio i mi'n naturiol a rhugl. Ro'n i'n hyd yn oed yn medru dyfalu yn weddol hyderus pa un sydd wedi dysgu Cymraeg yn ardal Caernarfon trwy ei acen cryf (arwydd mae'n siwr o ddysgwr sydd wir wedi ymgartrefu mewn cymdeithas). Mi fasai unrhywun ohonyn nhw'n haeddu'r gwobr am eu campau ieithyddol, ond fel arfer mae'r beirniaid yn ymchwilio mewn i'w cyfraniadau i'r iaith mewn sawl ffordd, nid yn unig pa mor rhugl ydyn nhw, felly gawn ni weld nos fercher pwy fydd yn cipio'r gwobr fawr...

2.8.09

Crefydd, Canu a Chymreictod....

Gwyliais ychydig o ddarllediad S4C o Gymanfa Ganu Eisteddfod y Bala heno. Dwi ddim yn person eithriadol o grefyddol rhaid dweud, ond temlais gwefr tra wrando ar yr egni a ddoth (hyd yn oed dros tonnau'r awyr) o berfeddion y pabell mawr pinc. Gallwn dychmygu hyd yn oed y daear o dan draed yn crynu wrth i'r côr a cherddorfa ymuno âg ymdrechion y cyhoedd i godi'r to. Wrth i'r camerau busnesu o gwmpas y cynulleidfa, mi welsom ni ambell i wyneb llonydd, fel petasen nhw wedi eu rhewi gan pŵer y sŵn. Mae'n debyg pobl heb ddigon o hyder yn eu canu neu eu Cymraeg oedden nhw, neu rai oedd wedi mynychu dim ond er mwyn profi awyrgylch un o'r hen draddodiadau Cymreig, lle mae crefydd, canu a Chymreictod yn dal i wrthdaro i greu sŵn unigryw sy'n teimlo fel petai'n dod o ryw 'capsiwl-amser'...

27.7.09

Eisteddfod... neges(message) i ddysgwyr Cilgwri...

S'mae pawb,

Wel mae 'cyffro''r Eisteddfod Genedlaethol yn agoshau. (the excitement of the National Eisteddfod is getting closer) Dwi'n bwriadu bod yna ar y dydd mercher (I'm intending to be there on the wedenesday), felly os dachi'n mynd ar yr un ddiwrnod mi fasai'n braf cyfarfod, am sgwrs a phaned efallai (so if you're going on the same day it'd be nice to meet for a chat and a 'paned' perhaps).

Mae 'na lawer o bethau i weld a gwneud ar faes yr Eisteddfod, dyma rhai o'r pethau fy mod i'n ffindio'n ddiddorol (there are loads of things to see on the Eisteddfod 'Maes', here are some of the things I find interesting):

Uchafbwyntiau'r Eisteddfod (yn fy marn i!):

Maes D (pabell y dysgwyr/the learners tent)

It's more than a tent these days! Competitions for learners are held here (look at the board giving details of the times of the various activities each day) as well as 'acoustic' performances by various singers/bands. There's a coffee bar staffed by local learners usually. A good place to meet other learners, tutors and share experiences!

Y Pafiliwn Gwyddoniaeth a Thechnoleg /The Science and Technology Pavilion

There's plenty of interactive stuff usually, as well as demonstrations (expect flashes and bangs).

Y Lle Celf / The Art Place

Exhibition of the winners work in the Arts & Crafts competitions. Plenty of video installations etc. these days with the emphasis on contemporary work. Plenty of challenging stuff normally, though I've yet to see a pickled sheep...

Stondinau y BBC/S4C - S4C/BBC stands

The main broadcasters generally have big stands with plenty of freebies available so they're always worth a look (get some of your licence fee paid back in pens!)

Y Cyngor Llyfrau/The Welsh Book Council

Imagine a good size bookshop that sells mainly Welsh books. It doesn't exist in the real world, but at the Eisteddfod the Book Councils' stand is as close as you'll get. You'll find stuff for learners of course. Don't forget as well there are many other smaller local bookshop stands to browse through, plenty of 'used' bargains as well.

Y Llwyfanau Perfformio / Performance Stages

There are a couple of performance stages on the 'Maes' where various artists give informal performances during the course of the day. There's a list of who's performing next to the stages. A good spot to sit and eat your picnic!

Y Prif Pafiliwn / The Main Pavilion

That's the large pink tent which dominates the festival. It's hard to describe quite what goes on here as it's used for various things during the course of the week. In the evening there are a series of concerts there which are all ticket, but during the day various competitions are held, from choirs to clog dancing, brass bands to recitation. I pop in just to see whats going on, though many people happily spend a day at the Eisteddfod without bothering. It'll be full for the main ceremonies but half empty most of the time.

I hope this gives you some idea of what to expect, though I've missed loads I'm sure. There are literally hundreds of stands to browse and you'll find countless oppurtunities to say things like "P'nawn da, ga i baned o goffi os gwelwch yn dda" before adding quickly "dysgwr dwi" !! Don't worry though, the 'Maes' is signposted bilingually and many people at the Eisteddfod will be non Welsh speakers or learners.

Hwyl, Neil

26.7.09

Ail-cipolwg ar wefan Golwg....

Dwi wedi bod yn ail-ymweled â gwefan Golwg360 bob hyn a hyn ers i'r lansiad anghofiadwy/cofiadwy cwpl o fisoedd yn ôl, ond ges i fy siomi ar yr ochr orau wrth dychweled tua pythefnos yn ôl. Roedd golwg y wefan wedi ei trawsnewid yn gyfan gwbl, efo'r hen trefn (dibwynt yn fy marn i) o gael dewis pa un adrannau oeddech chi isio gweld ar y tudalen 'hafan', faint o straeon i gael mewn pob adran ac ati, wedi ei diflannu'n llwyr. Yn ei lle welais dudalen lliwgar, trefnus, cytbwys a mentra i ddweud denniadol, o fy mlaen. Mae'r tudalennau sy'n dy ddisgwyl ar ôl clicio un o'r dolennau'r straeon yn darllenadwy syml ond effeithiol. Mae pob dim yn ymddangos yn proffesional ac yn haeddianol o'r logo's sy'n ar waelod y tudelannau megis 'Cyngor Llyfrau Cymru', sy'n cyfeirio at yr holl arian cyhoeddus sydd wedi ei gwario. Tydi hi ddim yn perffaith o bell ffordd, mae rhai o'r pethau da am y gwefan wreiddiol (Lle Pawb er enghraifft) wedi diflannu, ond mae'n 'gwaith mewn 'progress' sy'n edrych yn addawol.

25.7.09

i-bae

Dwi wrthi ar hyn o bryd yn gwerthu ambell i beth ar wefan arwerthiant 'ebay' ar ran y teulu. Hynny yw cyn pethau fy nhad yng nghyffraith diweddar, megus eu trenau Hornby, camerau digidol ac ati. Roedd o'n casglwr brwd o geir 'diecast' hefyd, sydd ddim ar y gyfan efo fawr o werth, ond mi fydd 'na ambell i un brin yn eu mysg ac o ddidordeb i gasglwyr eraill falle. Ymhlith y stwff 'Hornby' mae un beiriant stêm wedi mynd i Awstralia ac un arall i Awstria, sy'n ryfedd o beth tydi! Mi fasai Gordon wedi ei syfrdanu gweld ei bethau'n cael eu cludo i 'bedwar ban y byd', ond mi fasai fo wedi bod wrth ei fodd hefyd, ac efo'r ffasiwn technoleg sy'n ein caniatau i'w wneud.

Wedi dweud hynny, dwi'n dechrau diflasu efo'r holl ffwdan dros fy nghyfrifiadur (er mae'n ddigon syml) er mwyn gosod pob dim ar y wefan, yn ymateb i gwestiynau'r darpar prynwyr a'r gwaith P&Ph. Efo tua cant o geir i wneud mae'r nofelti wedi treulio ffwrdd rhywfaint, ac mae 'na siawns yn y pendraw mi fydd y rhan mwyaf ohonynt ar eu ffordd i ryw siop 'cashconverters' neu gilydd... Gawn ni weld, mae bywyd yn rhy fyr falle!

18.7.09

Haf llawn Barn....

Mi laniodd pennod diweddara cylchgrawn Barn ar lawr pren y cyntedd y bore 'ma, efo clec addawol o swnllyd. Ges i ddim fy siomi wrth weld y pecyn lliwgar wrth fy nhraed, a dadbaciais cynwhysion y cwdyn plastic mewn eiliadau, er mwyn bodio trwyddi yn fras, cyn dychweled i'r darnau wnath tynnu fy sylw'n syth. A dweud y gwir dwi heb orffen y pennod diwetha (diffyg amser yn hytrach na diffyg diddordeb), ond mae 'swmpusrwydd' (oes 'na ffasiwn gair..?) y pennod yma yn addo 'haf llawn' amrywiaeth o erthyglau diddorol, difyr a difrifol... da iawn tîm Barn.

16.7.09

Pethau'r haf

Wel mae gwyliau'r haf bron a bod yma, efo'r ysgolion yn lleol yn torri fyny p'nawn yfory. Yn anffodus mi fydd rhaid i mi weithio'r rhan mwyaf o'r gwyliau gan fod y cyfrif banc yn edrych braidd yn sal ar ôl i mi symud gweithdy a cholli rhagor yn helpu sortio pethau ar ran 'pethau ymarferol' fy niweddar tad yng ghyffraith.

Roedden ni wedi bwcio pedwar noson mewn bwthyn reit deiniadol tu allan i Lanuwchllyn tuag at diwedd y gwyliau ysgol, ond gaethon ni wahoddiad reit haul i ddefnyddio bwthyn am ddim, un sy'n perthyn i ffrindiau, i fyny yng Nghwm y Glo ger Llanberis. Dyni wedi bod yno o'r blaen a gaethon ni egwyl hyfryd iawn, felly dwi wir yn edrych ymlaen at dreulio ychydig o ddyddiau yno yr wythnos ar ôl i'r Eisteddfod.

6.7.09

Diwedd pennod...

Dwi ddim wedi cael yr awydd neu'r egni i flogio rhy lawer yn ddiweddar rhaid cyfadde. Bu farw fy nhad yng nghyffraith yr wythnos diwetha ar ôl cyfnod o ddau fis yn yr ysbyty, ac mae'r trefniadau ac ati wedi ein gadael ni heb lawer o amser i wneud lot ar wahan i'r pethau hanfodol.

Yfory mi fydda i'n dychweled i wneud diwrnod llawn yn y gwaith gobeithio, er mae 'na lawer iddyn ni i wneud o hyd ar ran sortio'r tŷ ac ati, ond does dim brys gwneud hynny diolch byth.

23.6.09

Dosbarth Mynediad Cilgwri (pennod 2!)

Mae'n ddrwg gen i (I'm sorry), mae hi'n dydd mercher a dwi ddim wedi postio blog eto!

Dani'n mwynhau tywydd gwych (brilliant) yr wythnos yma yng Nghilgwri. Sut dach chi i gyd yn ymdopi (cope) efo'r gwres (heat)? Dwi'n hoffi eistedd yn y cysgod efo cwrw (beer) oer yn fy llaw (hand), yn darllen llyfr da efallai (perhaps)!

Dwi wedi prynu llyfr Cymraeg newydd i ddarllen dros yr haf, un sy'n edrych yn hafaidd (summery) iawn. Enw'r llyfr ydy 'Y Maison du Soleil', stori am griw (crew) o ffrindiau yn aros dros yr haf mewn tŷ yn y Ffrainc.

Yn sôn am (talking about) yr haf, mae 'na ddigwyddiad (event)newydd cyffrous (exciting) yn digwydd (happening) yn Yr Wyddgrug (Mold) dros yr haf. Mae gŵyl cerddorol (music festival) Y Ffin, yn brolio (boasts) 'line-up' da o artistiaid (artists) Cymraeg a Saesneg, yn cynnwys (including) 'Sibrydion', 'Derwyddon Dr Gonzo' a 'Racehorses' (formerly known as - 'Radio Luxembourg' - gynt). Mi fydd y wefan (website) yn gweithio yn fuan (soon) gobeithio! Y peth gorau ydy mi fydd popeth am ddim (for nothing - free)!

Ta waeth (anyway) mwynhewch y tywydd braf, tan y tro nesaf (till next time) hwyl...

21.6.09

Rhu y Llewod yn rhy dawel...

Dwi'n cofio mynd lawr i Gaerdydd cwpl o flynyddoedd yn ôl i wylio'r Llewod yn chwarae Yr Ariannin mewn gêm 'arddangosfa' cyn i'w taith i De America. A dweud y gwir mi welodd y dorf gêm cyfartal diflas, efo'r rhan mwyaf ohonynt dim ond yna i weld dychweliad Johnny Wilkinson i'r llwyfan mawr. Pryd hynny do'n i ddim yn 'cael' syniad y Llewod, yn enwedig yn y gêm yna efo bron neb o Gymru yn y tîm o'r Ynysoedd Prydeinig, ond erbyn hyn dwi'n deall mwy falle... yn enwedig efo'r elfen Gwyddelig (hynny yw'r ynys werdd yn ei holl gogoniant!) sy'n atal y peth rhag fod yn rhywbeth 'gor-brydeinig'. Dwi wedi mwynhau darllediadau S4C o Dde Affrica, ac mae'r rygbi wedi bod yn ffyrnig o'r cychwyn.

Wedi siom canlyniad y prawf cyntaf, mae'n amlwg mi fydd rhaid i'r Llewod rhuo'n uwch er mwyn tawelu'r Sbringbocks, yn enwedig efo'r gemau nesaf yn digwydd yn yr ucheldiroedd, ond yn sicr mi fydd 'na wledd o rygbi i ddod...

17.6.09

Wedi Tri...

Dros y cwpl o fisoedd diwetha dwi wedi bod yn cyrraedd adre mewn da bryd i groesawu fy merch o'r ysgol (a'i chyflenwi â bwyd sydyn, gan bod pob disgybl yn dychweled o'u astudiaethau mewn rhywfath o 'argyfwng diffyg bwyd' mae'n ymddangos!), am fod fy ngwraig yn methu cyrraedd adre cyn pedwar o'r gloch ar ôl ymweled a'i thad yn yr ysbyty. Dwi wedi dechrau arferiad o gyrraedd adre tua hanner wedi tri er mwyn cael paned dawel cyn i'r ymosodiad beunyddiol ar yr oergell! Dwi wedi dechrau arferiad arall hefyd (rhywbeth peryglus gwn i!), o droi S4C ymlaen a gwylio peth o raglen Wedi 3, ac yn ei mwynhau...! Rhaid dweud fy mod i wastad wedi gweld teledu daytime fel rhywbath peryglus tu hwnt, onibai am y stwff dros amser cinio, ond wrth rheswm i'r dysgwr mai rhywbeth addysgol yw gwylio rhaglen Cymraeg felly mae'n hawddach cyfiawnhau'r peth i dy hun! Ond wedi dweud hynny, pe taswn i i ddechrau gwylio sianeli siopa (sdim ots pa iaith) yn ystod golau'r dydd pan dal yn fy iawn bwyll, mae gan rhywun yr hawl i fy saethu!!

Mae gan Wedi 3 awr cyfan i'w llenwi, a chwarae teg mae nhw'n dod o hyd i ddigon o westeion difyr a diddorol. Mae nhw'n colli fi weithiau pan mae 'na ormod o son am golur, dillad a phethau girly, rhaid i mi gyfadde, ond heddiw gawson ni Daf Du yn son am yr hen gylchgronnau lads a rhai foi arall yn cyflwyno teganau 'techaidd' sy'n addas fel rhoddion Dydd Sul y Tadau.

14.6.09

Dosbarth Mynediad Cilgwri...

(geirfa/vocab at bottom)

Fel wnes i ddweud nos fawrth diwetha, dwi'n mynd i drio ysgrifennu rhywbeth yma pob dydd mawrth dros yr haf er mwyn cadw mewn cyswllt efo aelodau dosbarth nos 'Mynediad' Cilgwri.

Amser cinio dydd iau, mi es i i'r Wyddgrug efo'r cadeiriau bach. Mi ges i baned o goffi yn swyddfa Menter iaith (Welsh language initiative), ac roedd hi'n braf siarad efo Rhian unwaith eto, un o'r pobl sydd wedi helpu fi'n fawr iawn dros y flynyddoedd i wella fy Nghymraeg.

Roedd hi'n penwythnos gwych i fod yn yr awyr agored, ar y traeth neu yn y mynyddoedd efallai. Wnes i weld darn ar y newyddion dydd iau am 'agoriad swyddogol' Hafod Eryri, caffi/canolfan newydd ar gopa'r Wyddfa. Mae'n edrych yn wych, a dwi'n gobeithio cerdded i fyny dros yr haf efo'r teulu... rhywbryd!

Tan y tro nesaf, hwyl fawr.

ysgrifennu - write
rhywbeth - something
er mwyn - in order to
cadw - keep
cyswllt - contact
aelod(au) - member(s)
unwaith eto - once again
(g)wella - To improve
(g)wych - brilliant
awyr agored - open air
darn - piece/part
agoriad swyddogol - official opening
canolfan - a centre
C(g)opa - summit

12.6.09

Camp y Copa.....

Er flwyddyn yn hwyr, mi agorodd 'Hafod Eryri' yn swyddogol heddiw mewn tywydd bendigedig ar ôl yr holl anhawsterau yn ystod y 'build' (fel mae nhw'n dweud ar 'Grand Designs'). Mae hi'n edrych fel adeilad sy'n rhan o'r mynydd bron, yn addas i'w sefyllfa, ac yn llawer gwell na'r hen garbyncl concrît gan Clough Williams-Ellis!

Dwi'n edrych ymlaen at ymuno â'r heidiau ar y copa rhywbryd yn ystod yr haf!

9.6.09

Y flwyddyn cyntaf yn dod i ben...

Mae'n annodd credu a dweud y gwir, ond dwi wedi cwblhau fy mlwyddyn cyntaf yn gweithio fel tiwtor Cymraeg. Wnaethon ni ymlacio tipyn bach yn y dosbarth heno, nid gymaint o waith galed. Mi wnaethon ni oedi ychydig yn hirach na fel arfer yn yr ystafell lluniaeth, gan roedd Wendy wedi dod â llond blwch o'i chacennau 'tylwyth teg' blasus unwaith yn rhagor er mwyn dathlu diwedd y cwrs. Dwi'n falch o ddweud bod y rhan mwyaf o'r grwp wedi rhoi eu henwau lawr i wneud y cwrs flwyddyn nesa, sy'n hwb mawr i fy hyder i. Yn ôl pob son, un o'r cyrsiau mwyaf llwyddianus oedd y Cymraeg eleni efo'r dau ddosbarth (dosbarth David a fy nhosbarth i) yn cadw niferoedd reit parchus, mi fydd y Coleg yn cynnig trydydd flwyddyn hefyd ym mis medi am y tro cyntaf dwi'n credu!

5.6.09

Cadeiriau bach...


Dwi newydd cwplhau'r jobyn gyntaf i mi wneud yn y gweithdy newydd, hynny yw'r cadeiriau bach ar gyfer 'Stomp y Tegeingl'. Rhaid dweud ron i'n falch o fod yn ôl wrth fy mainc, a gweithiodd y peirianwaeth yn iawn, ar ôl i mi ddatgymalu nifer ohonynt er mwyn eu ysgafnhau ar gyfer y taith. Mae hi wedi bod yn gyfle defnyddiol hefyd i wneud ychydig o waith cynnal a chadw, rhywbeth hanfodol ar beiriannau sy ddim yn bell o gyrraedd eu penblwyddi pump ar hugain!

3.6.09

Y gweithdy yn barod...



O'r diwedd dwi'n gallu cynhyrchu pethau yn y gweithdy clud newydd! Mae hi wedi bod dros mis o wneud dim byd ond clirio allan, symud peirianwaeth drwm a chael gwared o sbwriel (hynny yw stwff dwi heb ei defnyddio am flynyddoedd). A dweud y gwir mae'n teimlo fel ryddhad fy mod i'n gallu gwneud pethau unwaith eto.

Digwydd bod y jobyn cyntaf mi wna i yn y lle newydd yw set o dri cadeiriau bach ar gyfer 'Stomp y Tegeingl' (mi fydden nhw'n cael eu rhoi fel gwobrau, dyna be sy'n ar y fainc yn y llun yma wnes i dynnu y p'nawn 'ma). Does dim problem efo gweithdy llai efo jobyn bach fel hyn, ond mae'n mynd i fod yn her i gadw'r gweithdy newydd yr un mor daclus ag y mae hi heddiw, ond tria i fy nghorau ta waeth!

30.5.09

Sgrîn

Cleciais fy nghopi o gylchgrawn 'Sgrîn' ar lawr y cyntedd y bore 'ma, digwyddiad prin ond un fydda i'n croesawu pob tro. Ges i gyfle da y p'nawn 'ma i eistedd yn ôl yn y tywydd braf i'w darllen, rhywbeth mi wna i mewn un eisteddiad fel arfer, mor ddarllenadwy yw hi! Gyda swniau'r hogan yn chwarae'n fodlon ei byd ym mhwll padlo ei ffrind drws nesaf yn fy nghlustiau, setlais o dan gysgod ymbarel i fwynhau hanner awr o ymlacio wedi wythnos go frysur.

Mae un o'r erthyglau yng nghyfrol yr haf yw am y newidiadau i 'ddigidol'. Yn ôl y wybodaeth, mi fydd trosglwyddwr Moel y Parc, sef yr un sy'n cyrraedd Cilgwri yn diffodd ei signal analog ym mis tachwedd. Mi wnaiff hyn yn golygu na fydd signal ar gael iddyn ni wedyn, yn ôl pob son mae 'na ffordd o rhwystro i raddau'r signal digidol rhag ymledu dros y ffin. Efo'r datblygiadau diweddaraf yn y gwasanaethau band llydan, na ddylai hynny bod gormod o broblem. Dwi'n tueddi gwylio mwy o raglenni S4C yn y dull hon yn barod, er mae'n braf cael y dewis eu gwylio ar y sgrîn 'fawr' hefyd, os dwi isio. Ta waeth, mi wna i edrych mewn o ddifri i'r opsiynau sy'n ar gael ym mis tachwedd, hynny yw 'Sky' neu 'Freesat'

Darllenais i hefyd am gyfres newydd 'Bro' yr un roedd 'Ro' yn siarad amdano yn 'Copa'r Mynydd'. Mi fydda i'n sicr o wylio y cyfres hon...

27.5.09

Yr hyrddiad olaf...

Bore 'fory mi fydda i'n gwneud yr hyrddiad olaf yn y proses hirwyntog o symud gweithdy. Mae hi wedi bod tasg mawr a dweud y gwir, ar ran gwneud y gwaith darparu yn y lle newydd, yn ogystal a chlirio allan yr hen le. Dwi'n disgwyl sgip yn gynnar yn y bore, ond erbyn hyn dwn i'n poeni braidd am le yn union i'w lleoli, ar ôl i sgip arall cyrreadd yn union yr un le lle o'n i'n gobeithio parcio sgip fi! Gawn ni weld os mae rhai o'r ceir oedd yn parcio yn y stryd y p'nawn 'ma wedi gadael erbyn bore fory. Wna i luchio fy mherfa yn y fan beth bynnag, jysd rhag ofyn i mi gael fy ngorfodi mynd â'r sbwriel tipyn o bellter, ond gobeithio na fydd rhaid gwneud hynny!

Ar ôl hynny mi fydd dim ond cwpl o beiriannau mawr i symud, fy mhrif llif gron, a sandiwr drwm, wedyn mi fydda i'n gallu anadlu ebychiad o ryddhad, a chysgu'n sownd gobeithio!!

25.5.09

Trawsnewidiad y 'Pier Head'

Mae dinas Lerpwl wastad wedi dangos ei ochr gorau i'w 'gwaed bywyd' yr afon Mersi, ond dyddiau 'ma mae gan yr hen lannau llawer mwy i gynnig ymwelwyr, a ffordd arall i'w cyraedd.



Y camlas yn rhannu'r hen a'r newydd

Mae'n cwpl o flynyddoedd ers ro'n i lawr yn y Pier Head, ond pigiais i draw y p'nawn 'ma (tra oedd Jill yn siopa), yn bennaf i weld estyniad i gamlas Leeds Lerpwl, sy'n arwain cychod culion reit i galon y ddinas a'r Doc Albert. Roedd yr ardal dan ei sang, efo ymwelwyr o dros y byd (o'r hyn a glywais) yn mwynhau'r tywydd braf, ond welais i ddim yr un cwch cul yn anffodus! A dweud y gwir ni faswn i wedi gwybod yr ardal, onibai am yr adeiladau crand cyfarwydd sy'n goruchafu'r sefyllfa sef y 'three graces' (Yr Adeilad Liver', yr adeilad Cunard, a'r Adeilad Porthladd Lerpwl), mor syfrdanol yw'r newidiadau. Efo amgeuddfa newydd yn cael ei adeiladu drws nesa, mae'r dyfodol yn edrych yn ddisglair i'r hen ddinas frwnt dwi'n cofio o'r saithdegau ar wythdegau. Ewch draw os gewch chi gyfle, mae'n werth ei gweld!



Un o'r lociau newydd sy'n arwain cychod trwy'r cyfundrefn o ddociau tuag at y Pier Head