14.5.11

Pentre mwyaf anghysbell Cilgwri....?


Dwi ddim yn sicr lle'n union mae 'ffin' Cilgwri. Mae 'na 'Fwrdeistref  Metropolitan Wirral', sy'n rhan o 'Swydd Merseyside',  ond mae 'na ran arall sydd yn Swydd Caer o hyd, gan gynnwys llefydd fel Ellesmere Port a Neston.  Wedi dweud hynny, credaf fod Shotwick, pentre cuddiedig sydd dim ond tafliad carreg o Gymru (yn llythrennol!), yn cyfri fel rhan o'r penrhyn, ac mae'n digon posib hwn yw'r pentre olaf yng Nghilgwri, hynny yw cyn cyrraedd y llefydd yna sydd ddim mewn gwirionedd rhan o'r penrhyn..  ond dwi ddim yn sicr! 
Mae'n debyg bod pawb sy'n cyfarwydd â'r taith o Lannau Mersi i'r Gogledd wedi sylwi ar yr arwydd sy'n eich cyfeirio i Shotwick, cwta milltir o gyrraedd y 'cyfnewidfa' Drome Corner.  Pe tasech chi i gywiro oddi wrth eich taith a dilyn yr arwyddion, ym mhen llai na filltir a hanner mi fasech chi yng nghanol Shotwick, sy'n cysgodi ar gyrion 'gwastadoedd' aber y Dyfrdwy.  A dweud a gwir does fawr o bentre yno, dim ond llond llaw o fythynod, ychydig o ffermydd, neuadd Shotwick ac eglwys hynod o ddiddorol ac hanesyddol.  Mae'n annodd credu heddiw, ond ar un adeg ffordd masnach hynod o bwysig dilynodd y ffordd yma, sef llwybr masnach y 'Saltsway'.  Dros 'rhyd Shotwick' gyrraeddodd fyddin Edward 1af Cymru, ac mi gludodd gerrig a ddefnyddwyd i godi Castell y Fflint o chwarel yng Nghilgwri dros yr un groesfan.


Felly roedd o'n braf cael y cyfle ail-ymweled â'r pentre ar daith beicio'r wythnos yma.  Ges i fy synnu i ffeindio drws yr eglwys heb ei gloi, yn enwedig o gofio darllen yn y papur lleol am ladron yn dwyn gloch enwog oddi yno llai na blwyddyn yn ol.   Mae o wir yn eglwys hynod o ddiddorol, ac mae'n anhygoel meddwl bod rhan o'r adeilad yn dyddio yn ol i'r 12C.   Mae'r porth yn dangos creithiau 'gweithgaredd dydd sul' gwahanol a digwyddodd yno yn y 14C.  Ar orchymyn Edward III mi fasai saethyddion yn defnyddio'r sabath i ymarfer eu sgiliau saethu ar gaeau cyfagos y 'Butts', a gadael  degau o rychau yng ngherrig tywodfaen y porth wrth roi min ar eu saethau! 

rhai o'r rhychau a greuwyd gan saethyddion y 14C..

O Shotwick mae'n posib croesi i Gymru trwy ddilyn lon bach (di-ceir) oedd yn arfer arwain at hen gei ar y Dyfrdwy.  Erbyn heddiw mae'r lon yn eich arwain trwy'r caeau tuag Drome Corner, ac i feicwyr at hwylustod a diogelwch y llwybrau beicio i Gei Connah a Chaer!

Croeso i Gymru! mae hen gadair wedi ei losgi  yn dynodi'r ffin ar y lon o Shotwick
Ond y tro yma ro'n i am ddod o hyd i lwybr arall er mwyn gadael y pentre, sef llwybr cyhoeddus sy'n arwain at pentre olaf ond un Cilgwri, sef Puddington.   Ges i dipyn o dasg yn cael hyd i'r llwybr 'ma, ac roedd rhaid i mi stryglo i godi'r beic dros ambell i gamfa, gyda dalan poethion yn bygwth fy nghrothau coesau (calves) o bob cyfeiriad! Ond llwyddais cyrraedd Puddington yn y diwedd, yn falch ro'n i wedi dod o hyd i ffordd di-draffic arall o archwilio'r penrhyn 'ma.

2 comments:

Emma Reese said...

Llongyfarchiadau mawr i ti ar fynd ar y rhestr fer! Mae'n hen dro i ti ennill Dysgwr y Flwyddyn. (Dw i'n cael caniatâd yr enilli di'r gystadleuaeth!) Dy Gymraeg di'n llawer gwell na'r rhai sydd wedi ennill o'r blaen.

neil wyn said...

Diolch yn fawr iawn Junko am dy eiriau caredig iawn. Ges i sioc a dweud y gwir, er fod o'n sioc braf wrth reswm!
Roedd o'n bleser cwrdd â chymaint o ddysgwyr brwdfrydig eraill, a theimlais anrhydedd mawr i gael fy newis i fynd ymlaen, a hynny ar ddiwedd diwrnod bendigedig. sgwenna i am y rhagbrofion yr wythnos yma gobeithio.