Rhagfarn?

Dwi ddim y math o berson i wthio fy marnau lawr corn gwddf unrhywun, gobeithio! Ond taswn i i glywed rhywbeth o'n i'n anghytuno gyda hi'n gryf, barnau hollol rhagfarnllyd, dwi'n gobeithio faswn i'n dweud rhywbeth. Falle dwi'n mwy sensatif iddi ers i mi ddechrau dysgu Cymraeg, ond mae'n syndod sut gymaint o sylwadau gwrth-Gymreig a gwrth-Gymraeg dwi'n clywed yn ystod fy mywyd o ddydd i ddydd.

Dwi'n cofio amser maith yn ol bod mewn tafarn gyda grwp o 'gyfeillion', a dyna un ohonynt, boi sy newydd symud i'r ardal, yn dweud rhywbeth fel 'I was tuning in the radio and I heard a radio station in Welsh!', digon teg, cafodd o syndod i glywed rhywbeth o'r fath, ond yr hyn wnath fy ngwylltio i roedd ymateb 'ffrind' arall, sef 'I hate it'! Nid roedd yr iaith jysd yn mynd ar ei nerfau tra geisio tiwnio mewn i radio 4 ambell i waith, nac oedd, roedd ganndo fo casineb pur at yr iaith Cymraeg. Dyni'n son y fama am ddarllenwr cyson y Gaurdian, darlithydd yn y celfyddydau mewn coleg lleol. Ro'n i'n hollo mud, sgen i ddim gair. Sdim rhaid i fi ddweud wrthot ti dwi ddim yn gweld llawer ohono rwan.

Dros y penwythnos mi es i i barti a chwrddais a^ dynes o De Gymru yn wreiddiol. Mi grybwyllodd Jill (fy ngwraig) y ffaith mod i wedi bod wrthi'n dysgu Cymraeg ers sbel a dwedodd y dynes doedd neb yng Nghaerdydd yn siarad Cymraeg, ond chwarae teg iddi, roedd hi'n falch i weld llawer mwy o arwyddion dwyieithog ar strydoedd y prifddinas erbyn hyn. "I'm bloody not" ebychodd ei phartner (miliynydd lleol sy'n ffrind o ffrind fel petai, dipyn bach o goc oen a dweud y gwir), "Every other bloody country in Europe just has 'STOP' written on the road except bloody Wales where they have to have the bloody Welsh as well". Wel dwi ddim yn sicr, ond o'r hyn dwi'n cofio does dim ond y gair STOP yng Nghymru hefyd, gan bod y gair STOP yn rhan o'r Gymraeg erbyn hyn! (cywirwch os gwelwch yn dda os nad ydwi'n iawn). Ychydig yn nes ymlaen roedd yr un un boi yn son am ei chwaer 'Olwen', a ffeindiais i fy hun yn dweud, "that's a good Welsh name, the same as my mums", "O yes" meddai fo "and I'm Dafydd Glyn James", ond wrth cwrs mae pawb yn ei alw David! Doeddwn i ddim yn gwybod a ddylwn i chwerthin neu wylo, ond erbyn hynny roedd y jo^cs ofnadwy roedd o'n mynnu dweud wrth unrhywun gyda clyw'n mynd reit ar fy mronnau, felly wnaethom ni ein esgusodion i adael.

Sir Caer yn ehangu ei ffiniau?

Mae'n ymddangos bod Sir Caer wedi ehangu ei ffiniau yn ol cyfrol diwethara 'Bywyd Sir Caer'. Mae sawl aelod y 'Cheshire Set' hen wedi sefydlu yng Ngefn gwlad y Gogledd wrth cwrs, ond erbyn hyn mae'n ymddangos eu bod nhw eisio gwrthod bod nhw'n byw yng Ngymru o gwbl...

tyfiant y tyrbeins...

Dyma cwpl o luniau wedi ei tynnu o'r bryn bach uwchben ein stryd ni yr heno 'ma. Mae un llun yn dangos tyrrau'r felinau gwynt yn cael eu hadaeladu yn Noc Mostyn cyn iddyn nhw cael eu cludo i'r Burbo Bank yng nghanol bae Mersi, ac mae'r llall yn eu dangos nhw yn cael eu gosod yn y mor. Mae maint y pethau yn rhywbeth anhygoel, dyni'n sbio arnynt o bellter o rai chwech milltir (yn y dau llun), ond yn y mor mae nhw yn edrych llawer agosach na hynny. Yn ol Dong Energy sy'n cyfrifol am y datblygiad yn dweud fydd pob un o'r pump ar hugain o dyrbeins yn fwy na 135m tal, efo sban y llafnau yn fwy na 100m, mae hon yn ystadegau syfrdanol, sy'n gwneud y tyrbeins gwynt ger Prestatyn yn edrych fel teganau!

weithiau...

Weithiau dwi'n teimlo reit lletchwith. Fedra i ddim esbonio pam, teimlad ydy hi sy'n dechrau rhywle'n ddwfn tu mewn i fi, ac sy'n ymddangos i ledu trwy pob cell o fy nghorff nes iddi hi ddiflannu yn hwyr neu yn hwyrach. Efallai mod i'n lwcus achos nad ydy'r teimlad yn parhau am gyfnod hir fel arfer, diwrnod neu ddwy efallai, ond mae'n gallu fy ngwneud i deimlo reit cachlyd beth bynnag. Elfen bach o rhywfath o iselder sy'n debyg o effeithio rhan sylweddol ohonynt yn ystod ein bywydau ydy hi, ond rhywbeth dwi wedi dod yn cyfarwydd gyda hi dros y flynyddoedd ac i'w rheoli, heb cyffuriau! (wel onibai alcohol..). Y peth sy'n fy gwylltio am y teimlad hon, yw'r ffaith bod hi'n gwneud i fi teimlo andros o swil a lletchwith hefyd ( fel arfer fedra i reoli fy swilder naturiol a thorri trwyddi, ond weithiau 'loneliness is a crowded room' fel a dwedodd y bardd), ac ar achlysur arall mi faswn i'n wrth fy modd yn yr un un cwmni. Felly i dorri stori hir yn fyr, o'n i'n teimlo fatha hon (cachlyd) pan aethon ni (Fi a Jill 'ngwraig) i weld cynhyrchiad 'Llwyfan Gogledd Cymru' o 'Branwen', drama tairieithog (gyda is-deitlau wedi eu prosiectio ar lwyfan).
Cynhyrchiad da oedd hi, efallai ychydig yn dryslyd o bryd i'w gilydd ar ran amseriad digwyddiadau ar y llwyfan (roedden nhw'n defnyddio newidiadau bach i'r goleuadau, falle rhy fach, i nodi newid cyfnod), ond ta waeth sioe da a difyr.

Mae'r holl peth yn gadael i fi deimlo andros o flin gan mod i ddim wedi fanteisio ar gyfle i gymdeithasu gyda pobl reit cyfeillgar. Sdim ots, mae'n diwrnod newydd, ac dwi ddim yn berson i adael i bethau aros yn fy meddwl am amser hir (sut fasech chi'n dweud 'dwell on something' yn y gymraeg?), roedd hi'n braf gweld cynulleidafa gweddol da yn theatr Clwyd yn mwynhau sioe gwreiddiol.

g.ll. ymddiheuriadau dros y camau niferol yn y pst hwn, mae'r cyfrifiadur yn methu gadael i mi newid pethau heb dileu y geiriau cynt os ti'n deall be 'sgen i)


mwya ohonynt yn ystod ein bywydau ydh hi

Blogio, Ar y Bocs..

Ro'n i'n mynd trwy fy nghopi o'r cylchgrawn Golwg y heno 'ma pan sylwais i ar colofn adolygiadol 'Ar y Bocs' (gan Catrin Dafydd y wythnos hon). Cafodd yr holl colofn ei ymroddi i raglen 'O flaen dy lygaid', ac yn enwedig i brofiadau ein cyfeillion ni o'r Unol Daliethau sef Chris a Rachel Cope. Dwi ddim yn meddwl mod i wedi crybwyll y rhaglen yma o'r blaen, ond mi gafodd y byd bach o flogio Cymraeg sylw gwerthfawr yn ystod y rhaglen, ac roedd hi'n profiad rhyfedd i weld darnau o'r fidioflogiau mod i'n cyfarwydd efo nhw o'r fan'ma ar y sgrin fawr!

Dwi'n gobeithio bod Chris a Rachel wedi troi cornel erbyn hyn, ac eu bod nhw'n gallu teimlo'r un fath o groeso yn y Gymru go iawn ag y teimlodd Chris yn y Cymru 'dychmygol' ar y we!!

O Drelawnyd i Sandycroft...

Mae'n braf cael clywed bod ape^l Eisteddfod 07 yn Sir y Fflint wedi cyrraedd ei nod (tua £210,000 dwi'n credu) yn barod, ac hynny cwpl o fisoedd cyn agoriad y prifwyl. Pan ystyried y llwyddiant 'ma, mae'n pwysig i gofio hefyd dyni'n son am ardal lle gafodd 60% y poblogaeth eu geni tu allan i'r fro, y rhan mwyaf yn Lloegr. Heb tapio mewn i ryw gradd i'r di-Gymraeg (a dysgwyr wrth rheswm) yr ardal, mae'n bur debyg na fasai'r pwyllgor ape^l wedi llwyddo mor gyflym.

Yn son am y steddfod, mi ges i fy nheffro i lais cyfarwydd a y radio y bore 'ma, hynny yw boi o'r enw Carl Renshaw sy'n tarddu o Fagillt, dim ond ychydig o filltiroedd dros yr aber o fan'ma. Ro'n i'n arfer cwrdd a^ fo pan o'n i'n mynd i'r sesiynau sgwrs yn y Llonguchaf cwpl o flynyddoedd yn ol. Dysgodd o ei Gymraeg gan ei Nain a Thaid a hen bobl y pentre, sy'n golygu fod o'n siarad tafodiaeth go iawn yr ardal (prin iawn erbyn hyn). Hogyn glen iawn ydy o a dysgais i lawer ohono fo am sut i gadw y proses o ddysgu yn weddol syml. O'r hyn dwi'n credu mae criw o ddysgwyr yn y Llonguchaf (nid 'pun' bwriadol!) yn dal ati pob nos fawrdd efo Aled o Fenter Iaith. Roedd Carl ymhlith tua naw deg o bobl sydd wedi bod wrthi'n cerdded o amgylch Sir y Fflint, o Drelawnyd i Sandycroft a Chefn y Bedd i Fagillt, er mwyn codi pres i'r prifwyl ac ymwybodaeth amdanhi.

Tyrau'r twrbeins yn gwneud eu mordaith

Mi welsom ni un o dwrau y twrbeins gwynt enfawr (sy'n cael eu hadeladau ar hyn o bryd yn Nhoc Mostyn, Sir y Fflint), yn cael ei cludo allan o aber yr Afon Dyfrdwy ar fwrdd rhywfath o ysgraff mawr y prynhnawn 'ma. Yn ol pob son, strwythyrau tua'r un uchder a^ Twr Blackpool ydyn nhw (tua 150m), a fydd 'na chwater cant ohonynt yn fferm wynt North Hoyle! Dwi wedi bod yn gwylio'r strwythyrau anhygoel, sy'n edrych tua hanner uchder y bryniau tu cefn iddynt o fan'ma, yn tyfu dros nifer o wythnosau rwan. I ddechrau ro'n i ddim yn sicr be'ar wyneb y ddaer oedden nhw, ond mi ddaeth popeth yn glir ar ol cipolwg trwy'r ysbienddrych. Gobeithiaf mae gen i'r camera'r tro nesaf a galla i bostio lluniau yma.

Joio Jarman...

Pob nos fercher fel arfer dwi'n ffeindio fy hun yn teithio adre o'r Wyddgrug mewn cwmni Radio Cymru. Wedi holl cyffro y siwrnai allan i gyfeliant Glyn Wise (efo Dafydd Du yn trio ei rhwystro fo rhag mynd dros ben llestri, dim gobaith!) mae'r taith adre yn cael ei amseru yn perffaith er mwyn mwynhau dewis cerddoriath diddorol Geraint Jarman. Dwn i ddim pwy sydd yn gwneud y penderfyniadau ynglyn a^ phethau felly, ond dewis gwych oedd hi i gael Jarman yn gwneud ei stwff fel hyn yn ystod y nos.

un diwrnod yn y gwanwyn...

Dechreuodd y diwrnod tua hanner wedi chwech gyda fy merch ar 'gwmwl naw' yn ein deffro ni llawn cyffro gan ei phenblwydd deg oed oedd hi. O fewn eiliadau roedd y'Nintendo DS lite' (roedd hi wedi bod yn disgwyl amdanhi hi ers y dolig) wedi ei dadlapio a dyna fi'n ceisio i'w helpu gweithio allan 'Nintendogs' trwy llygaid llawn cwsg. Wedi panaid o 'goffi du' (mae' na ga^n yna rhywle 'does..) gryf, roedd fy myd yn edrych yn glirach o lawer ond cafodd y niwl pen bore ei disodli efo'r realaeth o'r hyn oedd yn hefyd o fy mlaen yn ystod y dydd... sef rhagbrawf 'Dysgwr y Flwyddyn'. 'Popeth yn iawn', meddyliais, roedd gen i gwpl o oriau i ddarparu fy hun, cael brecwast ac ati. Ond naddo, o'n i ddim wedi cyfri ar y ci bach yn mynd yn sal. Nid oedd Layla (y milgi fach naw mis oed) yn gallu sefyll yn anffodus. Doedden ni ddim yn sicr be oedd o'i le, ond roedd un peth yn sicr, roedd rhaid iddi ni mynd a^ hi i weld y milfeddyg cyn gynted a^ phosib. Ffoniais i'r 'meddygfa' a chynnigon nhw apwyntment am chwater i ddeuddeg. Roedd fy nghyfweliad 'dysgwr y flwyddyn' am 11.20 felly gan does dim ond un car gynnon ni roedd rhaid i mi geisio newid amseriad y peth. Ffoniais i David Jones, Swyddog Dysgwyr yr Eisteddfod a chwarae teg iddo fo, nid gallai fo wedi bod o fwy o gymhorth. Esboniais y sefyllfa a dwedaist wrthi fi i beidio poeni amdanhi a jysd i drio troi i fyny pan y gallwn i.

Wel ar ol arhosiad eitha hir yn ystafell aros y milfeddygion mi welsom ni'r milfeddyg 'argyfwng' a chymerodd hi brawf gwaed er mwyn rheoli allan haent o'r 'pancreas'(rhywbeth eitha difrifol i gwn yn ol pob son). Roedd Layla'n gwell o lawer erbyn hyn (nodweddiadol!) felly penderfynais mynd fel teulu (gan cynnwys y ci) yn syth at Coleg Glannau Dyfrdwy i'r rhagbrofion oedd yn dod i ben erbyn hynny. Ffoniais i ddweud wrth David roedden ni'n gadael ac i'n disgwyl mewn rhai hanner awr. Erbyn iddyn ni gyrraedd y Coleg mi welais David ac Alaw (Menter Iaith) yn y cyntedd ac ar ol dweud hylo sydyn iawn wrthyn nhw dyma fi'n cael fy arwain yn syth i'r beirniaid, a Jill a Miriam yn mynd i ystafell arall lle roedd adloniant a diodydd ar agel i weddill y cystadleuwyr a'u cefnogwyr/teuleuoedd.

Roeddwn i ddim wedi cael amser i boeni am y cyfweliad a dweud y gwir, felly galla i ddim cwyno am y ffordd mi aeth pethau. Dwedais i o leiaf cwpl o bethau gwirion (a dyna'r rhai dwi'n gallu cofio!) a des i'n sownd cwpl o weithiau. Tra son am fy Nhad, dwedais am ei Dad yn cael ei 'ladd' yn eitha ifanc yn hytrach nag ei Dad yn marw yn ifanc! Crybwyllais 'Clwb Malu Cachu', sydd ddim yn derm addas i ddefnyddio o flaen panel cymysg o feirniaid efallai? Wedi dweud hynny, o ben i ben (overall?) o'n i'n digon bodlon a^'r cyfweliad. Gallai pethau wedi mynd yn llawer gwaeth.

Wedi i'r cyfweliad mi es i i ddod o hyd i weddill y teulu a chystadleuwyr. Mi ffeindion nhw yn gwilio'r adloniant (hogyn dawnus iawn ar y ffidl yn chwarae pob math o gerddoriaeth digyfeiliant ac yn siarad am hanes cerddoriaeth trwy'r oesoedd). Yn anffodus (unwaith eto) roedd rhaid iddyn ni fynd er mwyn cyrraedd adre mewn amser i fynd allan am bryd o fwyd efo cwpl o ffrindiau Miriam er mwyn dathlu ei phenblwydd. Toc ar ol iddyn ni cyrraedd y ty, ces i neges testun gan Alaw i ddweud fydda i ddim yn symud ymlaen i'r rownd terfynol :( sef y pedwar olaf.

Ro'n i'n falch o'r profiad beth bynnag. Roedd hi'n siom fawr ces i ddim siawns mwynhau'r hwyl o gyfarfod a^ gweddill y cystadleuwyr oherwydd digwyddiadau y diwrnod. Diolch i bawb wnath fy nghefnogi, Alaw a Rhian (ac eraill) o Fenter Iaith, a diolch hefyd i David Jones o'r Eisteddfod am ei hyblygrwydd ar y diwrnod.

Dwi'n gallu edrych ymlaen rwan i fis Awst heb y pwysau o gystadlu ;) ac i wneud tipyn o helpu allan ym Maes-d yn ogystal a^ mwynhau awyrgylch prifwyl sydd bron ar ddrothwy Cilgwri.

Pethau bychain

Dwi wedi bod yn mwynhau cyfres 'Gwledydd Bychain' dros y wythnosau diweddar, er bod y cflwynwraig Bethan Gwanas yn fy nghythruddo fi ychydig o bryd i'w gilydd. Mae cynnwys y cyfres, sef hanes rhai o ieithoedd lleafrifol y byd, wedi bod yn diddorol dros ben. Heddiw roedd Bethan yn siarad am sefyllfa'r Ffrangeg yng Nghanada (dim cweit gwlad bychan, neu iaith lleifrifol chwaith, ond sefyllfa diddorol beth bynnag).

Y wythnos cyn hynny roedd hi'n son am sefyllfa y Basgeg yn Gogledd Sbaen (Gwlad y Basg?), a dyna fi, cwpl o ddyddiau ar ol i mi glywed y rhaglen hon, yn gweithio mewn ty cwpl o Sbaen (sy'n digwydd bod Paco Ayesteran, 'dyn llaw de' Raffa Benitez, a'i wraig Zaida, gwraig peldroed noddwediadol ar ran golwg ond annwyl dros ben). Mi glywais yr annwyl Zaida yn dweud wrth ei mab tair oed, "You'll have to get Papa(neu beth bynnag yw'r Sbaeneg dros Tad) to read you that book, Its in Basg". Wedi i'r plentyn (sy'n siarad ychydig o Saesneg rwan) mynnu ei bod Mam yn ei ddarllen hi, mi glywais hi'n ei ddarllen yn hollol diymdrech yn be' swniodd i fi Basgeg perffaith.

Dwi'n mynd i fy sesiwn sgwrs olaf yr heno 'ma, cyn i mi gael fy nghyfweliad 'dysgwr y flwyddyn' bore sadwrn... ahgggg gobeithiaf mae'r iaith yn llifo yn rhydd!

Y Dihangfa Mawr

Wel llwyddodd Wrecsam i ddianc y cwymp allan o bel droed 'y cynghrair' trwy curo 'Y Pererinwyr' o Foston 3-1, ond nad ydy'r canlyniad hon yn adlewyrchu'r naw deg munud o'r gem mewn gwirionydd. Hanner amser, roedd Wrecsam yn colli 0-1 ac tasai'r gem i aros yr un sgor, mi fasai Wrecsam wedi bod yn chwarae yn y 'Conffrens' flwyddyn nesa. Mi darodd Wrecsam yn ol wedi i'r egwyl, ond cyn iddynt mynd ymlaen i sicrhau eu buddigoliaeth yn hwyr yn y gem, mi saethodd chwaraewr Boston dros y trawsbren o dua dwy medr allan. Ond dyna pel droed i chi ynde! gem sy'n gallu troi mor gyflym ac sy'n gallu creu y ffasiwn cyffro a welom ni y p'nawn yma. Mi aeth pawb ar y cae i ddathlu (er gwaethaf y rhybuddion di-pwrpas i beidio!) mewn golygfeydd anhygoel dwi heb weld yn y Cae Ras ers talwm. Roedd pawb yn mynd i fwynhau eu eiliad, ar ol tymor heb lot o sbri, welais i rywun hyd yn oed yn cusanu'r glaswellt o dan ei draed!

Mae Wrecsam yn gallu edrych ymlaen i dymor arall yn y cynghrair rwan, sy'n peth da i'r dref, a pheth da i beldroed yng Nghymru yn gyffredinol.

Rhyw Gwyllt...

Weithiau mae blogio yn gallu bod gweithgaredd diflas tu hwnt, yn enwedig ar ol derbyn y ffigyrau wythnosol o ddarllenwyr, sef fawr ddim!! Ta waeth, mae'r rwtsh diflas mod i'n gwneud yr ymdrech i sgwennu yn cael eu cyhoeddi ar 'Blogiadur' dwi'n credu, sy'n golygu mae 'na un neu ddau s'yn debyg o weld y teitlau o leia! Felly... dyna'r rheswm dros teitl hollol camarweiniol, rhaid i mi gyfadde, y darn diflas hon. Mae'n ddrwg iawn gen i ond taswn i i sgwennu teitl megis 'Noson gemau bwrdd Cymraeg' neu 'Noson Cwis arall', (sy'n adlewyrchu fy wythnos i mewn gwirionydd!) pwy ar wyneb y ddaear fasai'n gwneud unrhyw ymdrech i'w ddarllen. Ond efo'r teitl bachog yma, falle mae 'na ambell un ohonynt sydd wedi ymdrechu i glicio ar y dolen er mwyn darllen mwy am y Rhyw Gwyllt 'ma. Wel ga i ymddiheurio, dwi wedi eich camarwain yn bwriadol, does dim son am rhyw o unrhyw fath, gwyllt neu 'barchus' a dweud y gwir, ond.... mi ges i gwpl o nosweithiau difyr iawn mewn cwmni dda fel rhan o gynllun 'Iaith ar Daith Sir y Fflint' gan cynnwys noson gemau bwrdd Cymraeg, a... do, ti wedi dyfalu'n iawn....NOSON CWIS arall.