Cerys yn hudo gyda straeon a chaneuon....

Mi aethon ni draw i Wrecsam neithiwr i weld Cerys Matthews yn perfformio ym Mhrifysgol Glyndŵr.  Dwi wedi ei gweld hi'n wneud 'set' byw ar y teledu, ond roedd y profiad 'byw' go iawn yn well o lawer.  Dyma rywun wnaeth gyrraedd 'uchelfannau' y byd roc a phop gyda Catatonia, ac sydd wedi goroesi ei dyddiau 'gwyllt', heb cael ei dinistrio gan y profiad, ac yn wir wedi tyfu fel cyfansoddwraig/cantores unigryw  a dawnus.  Y dyddiau 'ma mae hi'n teithio efo cwpl o gerddorion aml-dalentog (Mason Neeley a Michael Bennet) sydd - efo gîtar a llais Cerys, offeryn yn ei hawl ei hun! - yn creu sŵn llawer mwy 'na dylsen nhw eu creu.   Gaethon ni berfformiad 'clud a phersonol', ac mae gynni hi ffordd naturiol o gyfathrebu a chysylltu yn gynnes â'r cynulleidfa.  Does dim 'ffrynt' amdani, dim ond dehongliadau gonest o'i chaneuon, a lot fawr o sgwrs difyr a doniol rhyngddynt.
                
Tynnodd sylw y dorf i'r ffaith ei bod  hi'n wynebu arwydd enfawr ar wal cefn y neuadd gyda'r enw Glyndŵr arno,   atgof parhaol i barchu'r Gymraeg, a rheswm, meddai hi, i wneud chwater y set yn yr iaith!  Ni gaethon ni gymaint â hynny mewn gwirionedd ( tri cân os cofiaf yn iawn), ond roedd Cerys yn ymfalchio o fod yn ardal y Tywysog yn ogystal a gwirioni gyda'r enw Rhosllanerchrugog, a welodd ar arwyddion ffyrdd.  Gosodwyd yr her o ddysgu sut i'w dweud (yn ystod yr egwyl) i Mason druan,  er gafodd ei ryddhau o'i ddyletswydd ar ôl i Cerys darganfod bod 'Rhos' yw enw dydd i ddydd y pentre.
 Uchafbwynt y noson i sawl oedd perfformiad gwefreiddiol o 'Mulder & Scully', a dyma'r eildro yn unig iddi hi'w chanu ers i Catatonia chwalu.  Ond i mi roedd ei chlywed hi'n dehongli nifer o ganeuon traddodiadol yr un mor drawiadol, un o'r Alban, ac wedyn cwpl oddi wrth ei prosiect newydd 'Tir', sef casgliad o ganeuon traddodiadol a lluniau sy'n cael ei rhyddhau ym mis Medi.   Ym  'Migildi Magildi' gafodd yr americanwr Neely i ddatgelu enw'r canwr byd enwog sy'n perfformio y deuawd ar y CD (Bryn Truffle) cyn ei ganu'r rhan ei hun!  a fel encore gwahoddwyd pawb i ymuno mewn fersiwn bywiog o Sospan Fach.

Mae'r daith yn mynd yn ei flaen am ddeg diwrnod arall gan cynnwys nifer o berfformiadau o amgylch Cymru, ac mi faswn i'n cymeradwyo cwpl o oriau mewn cwmni Cerys a'i cherddorion yn fawr iawn.